Kunnen bomen geluidsoverlast verminderen?

Een ernstige vorm van milieuschade is het gevolg van geluidsoverlast, vooral in gebieden waar veel mensen bij elkaar wonen en werken. In de steden, dus. Hier lijdt gemiddeld meer dan 60% van de bewoners door overmatig lawaai. In steden wonen is als gokken met je leven. Lawaai in de woonomgeving heeft een grote, negatieve invloed op de levenskwaliteit en gezondheid van mensen. Uit wetenschappelijk onderzoek in verschillende landen is duidelijk naar voren gekomen, dat geluidsoverlast zowel psychische als fysieke klachten veroorzaakt. Belangrijkste bron van die ellende: Verkeerslawaai.

Geluidswal van natuurlijke materialen (foto: wilgentenenschuttingen.com)

Waardoor ontstaat verkeerslawaai en wat kun je ertegen doen?
De belangrijkste oorzaken van verkeerslawaai zijn de technische toestand van de voertuigen, de verkeersdichtheid en de snelheid waarmee gereden wordt. Bovendien speelt de verhouding personenverkeer - vrachtverkeer een grote rol. Het zal je niet verbazen, dat vrachtwagens met hun zware diesels nogal wat geluid produceren.

Langdurige belasting aan 65 dB of hoger leidt tot gehoorschade, slaapstoringen en schade aan hart en bloedvaten.

Het is dus zaak om de geluidslast tot onder die 65 dB te dempen. Daarvoor worden doorgaans bouwkundige maatregelen getroffen. Denk aan geluidswallen en -wanden. Het effect van zulke constructies ligt tussen 20 en 40 dB. Wat voegen bomen daar nog aan toe?

Geluidsdemping door bomen

Specialisten hebben de demping capaciteit van individuele bomen en lanen gemeten en de conclusie is, dat het effect zeer gering is. Kale loofbomen in de winter voegen al helemaal niets toe. Naaldbomen hebben hier iets groter effect, zeker omdat het ook 's winters werkt.
Uit een test van de Universiteit Koblenz bleek dat een 25 - 30 meter brede houtwal in de buurt komt van het effect van een betonnen geluidswand. Zo'n houtwal moet dan wel uit meerdere soorten bomen en struiken van verschillende hoogte bestaan. Zo'n houtwal heeft daarnaast ook belangrijke ecologische waarden, niet op de laatste plaats als broedplaats voor biodiversiteit.

Onderzoek toont aan dat een 25 - 30 meter brede houtwal in de buurt komt van het effect van een betonnen geluidswand.

Daarmee is beplanting als geluidswering niet meteen afgeschreven. Als aanvulling op bouwkundige ingrepen kan beplanting galm tegengaan en haalt het de hoge tonen eruit.. Geluid dat een harde wand treft wordt grotendeels teruggekaatst. De echo die hierdoor ontstaat is hinderlijk. Het zachte oppervlak van beplanting absorbeert die galm. Vergelijkbaar met meubels en gordijnen en een kamer.
Bomen met een grote kroon kunnen in het gunstigste geval de geluidsdruk met 8 dB verminderen.

Bijkomend effect is, dat beplanten van een geluidswal of -wand de constructie aan het zicht onttrekt. Daarmee heeft het groen een meer decoratieve functie. Dat is belangrijk, omdat een groene omgeving mensen op hun gemak stelt, stress reduceert. Het resterende geluid wordt zodoende als minder hinderlijk ervaren. Bovendien zal ons brein geluid als minder hinderlijk ervaren is de bron aan het zicht onttrokken is: een psychologische bijwerking van groen.

Hoe remmen bomen de wind?

Doorgaans wordt de remmende werking van bomen onderschat. Tussen gebouwen in de steden wil de wind nog wel eens als in een tunnel waaien. Bomen, als lanen of groepen aangeplant, zijn in staat die wind af te remmen. Naast het afremmen van de windsnelheid, verminderen de bomen ook turbulenties, waardoor het aangename microklimaat rondom bomen bevorderd wordt. Door het dempen van de windsnelheid en turbulenties zijn bomen ook beter in staat fijnstof te filteren.

Belangrijk daarbij is, dat beplanting in lagen is opgebouwd. De groene kronen vormen dan vanaf de bodem tot de top een barrière, waar de wind overheen wordt gevoerd. Achter de beplanting ontstaat zodoende een luwte, waarin het door groen veroorzaakte microklimaat niet verstoord wordt. Zo kan het in de zomer koeler en in de winter milder zijn. Naast een direct effect op de gezondheid van mensen, heeft dit ook energiebesparing tot gevolg. 

Bovendien zorgt zo'n opstelling van bomen en bijvoorbeeld gevelbeplanting, voor een effectieve filtering van fijnstof. Dit effect is het grootst als de doorstroming van de wind tot 50-70% wordt teruggebracht. Dit effect hang dan ook sterk af van de boomsoort. Zo zullen naaldbomen een duidelijk beter effect vertonen dan bijvoorbeeld platanen. 

In dit licht is de soortensamenstelling en plaatsing van de bomen duidelijk verschillend, afhankelijk van windstroombeïnvloeding of filtering van verontreiniging. Bij filtering is de poreusheid van het bladerdek belangrijk. Bij sturing van windstromen gaat het om de geslotenheid van het bladerdek, die als een barrière werkt. 

In beide toepassingsgebieden is het effect op lawaaidemping gering. Alleen het absorberen van galm en hoge tonen zorgt ervoor, dat lawaaihinder enigszins draagbaar is. Voor echte reductie van het geluidsniveau zijn bouwkundige ingrepen noodzakelijk, die vervolgens met groen worden aangekleed. Dat maakt zo'n saaie zandheuvel of betonnen muur nog enigszins verteerbaar. 

Door het groen ziet het er aangenaam uit, en zo hoort het.

Deze blog is een voortzetting van het boek Duurzaam groen en welzijn  Gratis voor donateurs van Stichting Groen Weert. (www.groenweert.nl).
Door rechtsboven je e-mail adres in te vullen ontvang je bij iedere nieuwe publicatie een notificatie.
Deel dit bericht met je netwerk via onderstaande buttons.