maandag 27 juni 2016

Wat te doen met omgezaagde bomen?

Onvermijdelijk komt er een tijd dat een boom aan het einde van zijn leven komt. In de natuur moet zo'n boom blijven waar hij is. Ook een dode boom vervult een belangrijke ecologische rol. Veel dieren en andere organismen zijn hierop aangewezen. Ook in een stadspark zou het verstandig zijn om een dode boom zo lang mogelijk op zijn plek te laten. Rechtop of liggend kan zo'n boom voedsel en leefruimte zijn voor andere organismen.  Denk aan vogels en vleermuizen die de holten in dode bomen als nest- of slaapplaats gebruiken. Denk aan talrijke insecten, schimmels en bacteriën waarvoor dode bomen een bron van voedsel zijn. Levend of dood, bomen spelen een uiterst belangrijke rol in de biodiversiteit. Ook binnen de bebouwde kom.

Iedereen heeft in huis sier- en gebruiksvoorwerpen die van hout gemaakt zijn. Het ligt dan ook voor de hand om ook gevelde stadsbomen hiervoor te gebruiken.
Openluchtmuseum Eynderhoof, Nederweert-Eind
Probleem is echter, dat het Nederlandse hout uit de openbare ruimte bij de houtindustrie niet echt gewild is. Daarom wordt het vaak versnipperd en als biobrandstof verkocht. Dat is doodzonde. Je kunt er nog zoveel leuke dingen mee doen. Zoals de foto hiernaast. Toegegeven, dit is een kruiwagen die misschien wel 80 jaar geleden is gemaakt. En dat is juist positief te zien, want in dit hout wordt al zo lang koolstof vastgehouden.

Hout duurzaam gebruiken
Dat neemt niet weg dat er ook nu nog heel veel ambachtslieden en kunstenaars graag willen werken met "lokaal hout". Denk maar aan molenbouwers, die voor restauraties graag lokaal gekapte eiken willen gebruiken. Of voor gebruiksvoorwerpen zoals Eddy Nijssen (foto hieronder) ze maakt.
Eddy Nijssen - Wood Design

Deze BLOG pleit voor groen in het algemeen en bomen in het bijzonder, omdat dit het welzijn van ons allemaal ten goede komt. Het mag nu dus wel duidelijk zijn, dat zowel levende en dode bomen aan die verwachting voldoen. Met het hout van gevelde bomen maken we gebruiksvoorwerpen en meubels. Ook kunstenaars maken graag gebruik van hout uit de regio. Zo maken we ons leven aangenaam en comfortabel. Die rol van de bomen verdient evengoed respect als hun vaardigheid om van lucht en licht zuurstof en suikers te maken. Dat is duurzaamheid zoals het bedoeld is.

Het hout van de bomen gaf ons ook warmte. Vele generaties verwarmde het huis met hout, en er werd op gekookt. Ook daarvoor mogen we de bomen dankbaar zijn. Alleen,.... in de westerse welvaartsmaatschappij hebben we het hout hiervoor niet meer nodig. Sterker, het verbranden van hout vervuilt onze lucht. Het klopt dat het verbranden van hout past in de CO2 kringloop. Dat zou dus beter zijn dan fossiele brandstoffen te gebruiken. Maar we mogen onze ogen niet sluiten voor koolstofmonoxide (giftig) en fijnstof dat hierbij vrij komt. Dus, als het te vermijden is, dan verstoken we géén hout.

Door nuttige dingen van hout te maken, blijft het CO2 in hout opgesloten. In elk geval, zo lang mogelijk, want ooit worden ook zulke voorwerpen afgedankt. Die vertraging kunnen we nu goed gebruiken in het wereldwijde streven naar verminderde CO2 uitstoot.

De Stichting Groen Weert zet zich ook in om in de regio Weert gevelde bomen te reserveren voor duurzame toepassingen door lokale ambachtslieden en kunstenaars. Het is mooi dat de bomen zo een nuttige bestemming krijgen. Dan dienen ook de dode bomen ons welzijn en welbehagen. Hiervoor is de Stichting WEERTERLANDHOUT opgericht.

Ga eens een kijkje nemen in het openluchtmuseum Eynderhoof waar ze nog meer dingen van hout laten zien. En er staat een oude zagerij, waar hele boomstammen tot planken gezaagd worden. Laat je inspireren door vrijwilligers die het traditionele handwerk nog beheersen en er enthousiast over vertellen.

Deze blog is een voortzetting van het boek Duurzaam groen en welzijn
Abonneer je op de nieuwsbrief: http://eepurl.com/bRSGNP
Deel dit bericht met je netwerk via onderstaande buttons.

woensdag 8 juni 2016

Wat bieden ons bomen in de stad?

In deze blog is steeds gekeken naar het belang van groen, en dan met name bomen, voor de mensen. En dan bedoelen we vooral de mensen in de steden, want de bewoners van landelijke contreien leven in het groen en genieten onwillekeurig van de voordelen. De mensen in de steden  zien zich minder vanzelfsprekend met groen geconfronteerd. Ze zijn zich daar meestal niet eens van bewust. Tegelijk lijden ze een slechtere geestelijke en fysieke gezondheid, gaan gebukt onder meer criminaliteit en zuchten bij warme zomers onder hittestress.

De gemeenten zien zich met hoge zorgkosten geconfronteerd en om daar middelen voor vrij te maken moet er op (in hun ogen misbaar) groen bezuinigd worden. Zonder het te beseffen wordt daarmee het probleem eerder erger dan kleiner gemaakt. Een neerwaartse spiraal, die je wel degelijk kunt doorbreken door te investeren in meer groen en dat ook adequaat onderhouden. Mensen voelen zich gelukkiger, zijn minder vaak ziek en herstellen sneller van geestelijke en fysieke stress. De kosten voor o.a. WMO gaan omlaag. En en passant gaan ook de kosten voor watermanagement omlaag.

Wat bieden de bomen nog meer?

  • Goede luchtkwaliteit
    Bomen zijn in staat stof en gasvormige verontreiniging uit de lucht te filteren. Om deze reden is het ook goed om kamerplanten in huis te hebben. Zij filteren schadelijke gassen die veel in huizen voorkomen (denk o.a. aan formaldehyde en radon).
    Alle bomen en andere planten, inclusief de algen in de oceanen, zorgen ervoor dat het zuurstofgehalte stabiel op ongeveer 21% blijft.
  • Aangenaam microklimaat
    De bomen in de steden hebben geen directe invloed op de wereldwijde klimaatverandering. Maar lokaal is die invloed er wel degelijk. Door hun schaduw en het verdampen van water temperen ze de temperatuurschommelingen op warme zomerdagen. Onder en in de directe omgeving van bomen is het gemiddeld 7 graden koeler dan op plekken waar groen ontbreekt.
    Bomen zorgen tegelijk voor een aangename luchtvochtigheid in hun directe omgeving.
    Er is een groene ruimte van tenminste 1 Ha met planten in diverse hoogtegradaties nodig voor een aangenaam effect tot op 600 meter rondom zo'n park.
    Toegegeven, in een bestaande stad is dat niet altijd in te plannen. Maar als gemeente kun je het op z'n minst proberen.
  • Geluiddemping
    Een combinatie van bomen en struiken kan lawaai verminderen. Bijvoorbeeld verkeerslawaai. Om lawaai echt tegen te houden is méér nodig, maar het groen dempt het geluid en maakt het verdraaglijker, zonder dat er al meteen decibellen worden tegengehouden.
  • Bescherming tegen wind
    Afhankelijk van de beplanting kunnen bomen wind omleiden of dempen. Een dichte bomenrij, ondersteund door ondergroei met bijvoorbeeld struiken zal de wind tegenhouden en omleiden. Tenminste, zolang er loof aan zit. Meer open structuren, de bomen uit het eerste voorbeeld zijn dat ook in de winter, zullen de wind niet tegen houden, maar dempen tot een aangenaam briesje.
    Wind kan ook een gevaar voor (stads)bomen zijn, zeker als zij door slechte leefomstandigheden of ondeskundig onderhoud verzwakken. Daarom streven we ook in de stad naar sterke, vitale bomen die voldoende ruimte hebben voor hun kroon en de wortels goed kunnen verankeren. Een gesloten wegdek en verdichting van de grond verhinderen dat en moet zoveel mogelijk vermeden worden.
  • Biodiversiteit
    Door een grotere verscheidenheid aan bomen, struiken, perken en gazons zorgen we voor meer biodiversiteit in de stad. Dit maakt het leven niet alleen veelzijdiger en interessanter, maar helpt ook de natuur in balans te blijven.
    Steeds als er één soort overheerst of een pilot soort tekort schiet ontstaan er problemen, meestal in de vorm van ziekten. Monoculturen vormen dan ook het verdienmodel van veel dierenartsen en producenten van gewasbeschermingschemicaliën.


    Investeer in veel groen in de steden om
    kosten te besparen.

     
  • CO2 kringloop Planten gebruiken water, licht en CO2 voor de productie van op koolstof gebaseerde bouwstoffen, bijvoorbeeld suikers. Bomen hebben (veel) meer CO2 nodig dan perkplanten of gras. Daarbij komt dat, hoe ouder een boom wordt, hoe meer koolstoffen hij nodig heeft voor de opbouw van stam en takken. Met het toenemen van de stamomtrek stijgt ook het CO2 verbruik. Hoe ouder de boom, hoe meer hij bijdraagt aan dit proces.
  • Aankleding
    Dit is eigenlijk hoe bomen in de meeste gemeentehuizen gezien worden. Bomen en planten verfraaien de straten en wijken. Dit stukje esthetische werking van groen is natuurlijk belangrijk. Het mooie van groen is één van de redenen waarom mensen zich in een groene omgeving gelukkiger voelen. En méér willen betalen voor huizen en kantoren.
    Maar zoals deze opsomming laat zien, is aankleding niet de enige 'benefit'.
  • Watermanagement
    Bomen, maar ook struiken, verbruiken voor de fotosynthese grote hoeveelheden water. Een volwassen eik of linde verbruikt op een dag als vandaag (zo'n 28 graden op de thermometer in mijn achtertuin) met gemak 300-500 liter water (gemiddeld 150-200 liter). Is dat veel? Kijk dan eens naar populieren: 1500 liter!.
    Een Engelse universiteit heeft recent ontdekt, dat bomen in de nabijheid van waterlopen de kans op overstromingen tot 20% (éénvijfde!) kunnen verminderen. Ook gemeenten en universiteiten in Duitsland komen tot die conclusie. In Engeland en Duitsland weten ze die hulp inmiddels wel te waarderen.....
    Bomen verzamelen water in hun stam en binnen hun wortelpatroon voor drogere tijden. Bovendien druipt water langs bladen, twijgen, takken en stam omlaag. Hierdoor worden tijdens en bui honderden liters water vertraagd aan de omgeving afgegeven, dat rondom de stam infiltreert, waarvan een deel ondertussen weer verdampt. Zie hier de reden waarom bomen helpen wateroverlast te voorkomen.
  • Verkeersveiligheid
    In tegenstelling tot wat mensen vaak denken, verhogen bomen de verkeersveiligheid. Ze vormen bijvoorbeeld een effectief en esthetisch hulpmiddel om de verkeersruimte in te delen. Daar waar bomen het zicht belemmeren is het effect dan mensen oplettender zijn. De nabijheid van bomen langs de wegen zorgt in het algemeenheid voor grotere alertheid van de verkeersdeelnemer. Om die reden adviseert de universiteit van Keulen om bij de aanleg van nieuwe wegen toch vooral veel bomen in te plannen. Zeker langs saaie, snoerstrakke snelwegen.
    Tegen notoire wegpiraten helpen alleen ruime grindbakken aan weerszijde van de weg. Maar daarmee stimuleer je juist roekeloosheid.
  • Hogere waarde van vastgoed
    Mensen zijn graag bereid om een hogere prijs te betalen voor een huis met zicht op groen. Groen in combinatie met water levert zelfs nog meer op.
    Fijn voor de gemeente, want hier kan de WOZ-waarde omhoog wat leidt tot hogere belastinginkomsten.
    Bovendien maakt veel groen een gemeente ook aantrekkelijk voor nieuwe inwoners, en een groeiende stad brengt niet alleen meer aanzien, levert meer banen op en brengt meer geld in het laatje. Dat geldt ook voor recreatie in een groene omgeving. Met groen is dus geld te verdienen.
  • Levenskwaliteit
    Groene plekken, met hier daar wel naast bomen, ook gras en perken, lenen zich als trefpunt van de bewoners. Hier kan men andere mensen aantreffen voor een gesprek, voor sport en spel. Het sociale element en de beweging zijn weer ingrediënten voor een portie geluksgevoel. En beweging maakt mensen gezonder.
    Groen bevordert ook de sociale controle en daarmee de veiligheid in de wijk. Er is minder criminaliteit.
    Op groen ingerichte schoolpleinen blijkt minder gepest te worden en presteren de kinderen gemiddeld beter, vooral de jongens.
    In een groene omgeving herstellen mensen sneller van stress gerelateerde ziekten en andere ongemakken. Zelfs op ADHD heeft groen een regulerend effect.
  • Groen en werk
    De Nederlandse onderzoekster Marlon Nieuwenhuis van de Universiteit van Cardif (UK) heeft vastgesteld dat groen op de werkplek een gemiddeld 15% hogere arbeidsproductiviteit oplevert. Dit effect is het sterkste bij kenniswerkers. Dat kan door zicht op een groene omgeving, een plant op kantoor of zicht op een afbeelding van planten of landschappen. De winst zit 'm in een betere concentratie, meer creativiteit en minder ziekteverzuim.
  • Zorg
    Uit onderzoeken is gebleken dat mensen die vanuit hun ziekenhuisbed zicht hebben op bomen of landschappen sneller herstellen en gemiddeld twee dagen eerder ontslagen worden. Zij gebruiken ook minder pijnmedicatie.
    De vrije Universiteit Amsterdam leidt het onderzoeksproject "Groene gezonde ziekenhuizen" dat tot 2019 loopt en waaraan vijf ziekenhuizen deelnemen. Het doel is om het nut van groen in ziekenhuizen wetenschappelijk sterker te onderbouwen.
    Meer groen in de steden kan het medicijngebruik met wel 1 miljard Euro per jaar verminderen.
  • Absorberen van straling
    Planten kunnen schadelijke straling die vrijkomt uit de bodem en uit stenen absorberen.
    De planten lijden er niet onder en de zoogdieren, mensen en hun huisdieren, varen er wél bij. Ook dit is weer een reden voor meer kamerplanten in huis.
Wie nu nog twijfelt aan het nut van bomen en andere planten is niet meer te helpen. Voor hun weet ik een uitstekende plek om te wonen. Meld je aan voor een (enkele) reis naar Mars. Misschien zijn er nog vacatures.

Medio 2021 zullen we in Weert opvallende en monumentale bomen voorzien van een #TreeTag. Daarop staat te lezen wat de boom voor jou als mens aan diensten levert. #TreeTag is een Europees initiatief en wordt sinds 2020 in steeds meer Nederlandse en Belgische gemeenten gebruikt om burgers bewust te maken van de waarde van bomen.


Deze blog is een voortzetting van het boek Duurzaam groen en welzijn (te koop via Bullseye Publishing)
Abonneer je op de nieuwsbrief: http://eepurl.com/bRSGNP
Deel dit bericht met je netwerk via onderstaande buttons.
Steun de Stichting Groen Weert.

maandag 6 juni 2016

Groen en Sociale Ongelijkheid

De steden groeien. Ongeveer de helft van de wereldbevolking woont inmiddels in de steden en binnen Europa is dat inmiddels 70%. Veel van deze mensen leven zonder direct contact met groen in hun omgeving. Uit onderzoeken in de VS en de UK blijkt dat er een verband bestaat tussen contact met groen, of het gebrek hieraan, en slechte geestelijke gezondheid en overgewicht. Dit treft vooral het armere deel van de bevolking, want de rijken kunnen zich eerder veroorloven in een groene omgeving te leven, met een eigen tuin en ......die van de buren.
Wonen in het groen maakt gelukkiger

Een slechte geestelijke gezondheid heeft zowel psychische als fysische/somatische gevolgen. De Engelse Organisation for Economisch Co-operation and Development heeft berekend dat dit de UK-gemeenschap per jaar liefst 70 miljard Pond kost, zo'n 90 miljard Euro. En het epicentrum van dit probleem? De steden.
Projecteren we deze cijfers even op Nederland. Het Verenigd Koninkrijk is qua bevolkingsomvang ruim 3,5 keer zo groot als Nederland. Dan zou in ons land globaal zo'n € 25,7 miljard aan zorgkosten en arbeidsverlies toe te schrijven zijn aan gebrek aan groen in de steden. De Groene Stad (website) houdt het op € 1,3 miljard. Ook dat is veel geld.

Hoe komt het?
Wetenschappers buigen zich in meerdere landen over de vraag hoe het komt dat mensen zich in een groene omgeving gelukkiger voelen. Ligt het aan beweging, wat gepaard gaat met een bezoek aan een bos of een park? Tenslotte voelen mensen zich fitter en gelukkiger als ze in beweging zijn. Hoewel dit inderdaad zo is, blijkt de relatie met groen in dit geval niet zo sterk. Ligt het misschien aan het sociaal contact in een groene omgeving? Ook dit speelt zeker mee, maar is niet van doorslaggevende betekenis. hetzelfde geldt voor verminderde criminaliteit in een groene omgeving. De gevolgen van sociale ongelijkheid zijn vrijwel altijd de oorzaak van conflicten. Maak dat zo klein mogelijk, openbaar groen kan daarbij helpen.

Uit een studie met tweelingen hebben wetenschappers aanwijzingen gevonden dat het wellicht iets met onze genen te maken heeft. Mensen die vanuit een grauwe omgeving verhuizen naar een groene omgeving rapporteren een groter geluksgevoel. En dat nam toe in de daaropvolgende jaren. Dit experiment bestreek een periode vijf jaar. De betreffende onderzoekers van de Universiteit van Exeter (UK) overwegen daarom dit onderzoek over een langere periode te herhalen.

 stedelijk groen helpt kosten te besparen en productiviteit te verbeteren 

Persoonlijk vermoed ik dat de georganiseerde chaos van meerdere kleuren en vormen in ons brein appelleert aan de evolutie van de mens en daarom waarschijnlijk in ons DNA vastligt. Hoewel, ....er zijn mensen met een oorsprong in een dorre woestijnachtige omgeving, die niet warm of koud worden van een beetje meer of minder groen . Evolutie en cultuur zouden misschien wel gezamenlijk verantwoordelijk kunnen zijn.

Groen zorgt bij de meeste mensen voor stressreductie. Daardoor voelen zij zich gelukkiger, gedragen zich socialer en zijn minder snel ziek. Gevolg: lagere kosten voor zorg en welzijn en omdat ook criminaliteit vermindert, minder kosten voor justitie. Bovendien verhoogt groen onze arbeidsproductiviteit.

Politiek
In de VS en UK onderkennen politici steeds meer het belang van toegankelijk groen voor de volksgezondheid. Helaas moeten we vaststellen dat Nederlandse politici, en dan vooral in de gemeenten, daar nog niet aan toe zijn. Hier wordt groen vooral als verfraaiing, als aankleding van het stadsbeeld gezien. En daarvoor wordt een (kosten)budget beschikbaar gesteld, dat voor de verantwoordelijke ambtenaren de speelruimte beperkt. Een boom staat zo gelijk aan een lantaarnpaal of een bankje in het park. Dat stedelijk groen helpt kosten te besparen en productiviteit te verbeteren zou ervoor pleiten groen als investering te beschouwen en dit over een langere periode vast te stellen. Dit is ook het uitgangspunt van TEEB-stad, een website van het Ministerie van Economische Zaken. Hier wordt de maatschappelijke opbrengst van groen over 30 jaar berekend.

Goed openbaar groen bestaat uit een gelaagdheid waarin bomen, struiken, perken en gazon samen het beeld bepalen. In een goede samenstelling helpt dit bovendien hittestress in de omgeving van zo'n groene omgeving te beperken. Duitse onderzoekers stelden vast dat hiervoor minimaal 1 Ha groen nodig is om tot 600 meter in de omgeving het microklimaat leefbaar te houden.

De rijken in de stad wonen meestal in door groen omgeven huizen en zij klagen het minst over depressiviteit en slechte arbeidsprestaties. De politiek zou er goed aan doen om de minder bedeelden via goed bereikbaar openbaar groen hetzelfde gevoel te geven. Dat is een investering die ons land miljarden oplevert.

Deze blog is een voortzetting van het boek Duurzaam groen en welzijn (te koop via Bullseye Publishing)
Abonneer je op de nieuwsbrief: http://eepurl.com/bRSGNP
Deel dit bericht met je netwerk via onderstaande buttons.
Steun de Stichting Groen Weert.