donderdag 24 november 2016

Groen en duurzame energie

Het gebruik van fossiele brandstoffen is in 10 jaar tijd ongeveer 180% duurder geworden. De voorraden zijn eindig en de energiebedrijven beginnen zo langzaamaan de bodem van de put te zien. Met de traditionele kernenergie redden we het ook niet, de uraniumvoorraden reiken voor hooguit 10-15 jaar en deze techniek is zeer omstreden. Thorium gesmolten zout reactors zouden een veilig alternatief voor de stroomvoorziening kunnen zijn, maar deze techniek is nog lang niet operationeel inzetbaar. Ondertussen moeten we zuinig omgaan met wat we hebben en daarmee tevens de kosten verlagen en vervuiling verminderen. Met groen in onze leefomgeving valt zeker winst te halen.
Foto Pixabay: Groen dakterras in Parijs

Wat kunnen we van de boeren van eeuwen geleden leren? Zij plantten vaak een rij leibomen aan de zuid/west zijde van hun boerderij. Daarmee werd de straffe wind uit die zuid-westhoek tegengehouden en dat zorgde voor een beter leefklimaat in woning en bedrijf. Door een goede plaatsing van de bomen bespaar je tot 10% op de energiekosten. In de winter bespaar je zo op stookkosten en in de zomer zorgen de bomen voor verkoeling. Doordat de windlast op het gebouw afneemt zijn er ook minder kosten voor slijtage en stormschade. Een paar bomen voor je huis leveren dus in een reeks van jaren aanzienlijke besparingen op. De bomen in singels en lanen hebben ook vandaag nog hetzelfde effect. Koester die bomen.

Groene daken

Groene daken hebben eveneens een groot effect op energie- en kostenbesparing. Dat heeft een aantal oorzaken. De voordelen van groene daken zijn zo groot, dat gemeenten dat met speciale acties en subsidie stimuleren. Natuurlijk moet je dak er wel geschikt voor zijn. Alleen platte of licht hellende daken komen in aanmerking.

Geef ook ruimte aan mos, want dat filtert de lucht optimaal.

Planten gebruiken voor hun fotosynthese tot wel 70% van de instraling van de zon. Daarbij wordt ook water verdampt. Water is het transportsysteem in de plant, die mineralen vanuit de wortels naar de rest van de plant brengt. Op daken kan dit proces tot 40 graden verkoeling geven. Op een conventioneel (onbeplant) dak kan de temperatuur tot zo'n 70-80 graden oplopen. Door beplanting is de dakconstructie beschermt tegen de elementen en blijft de temperatuur tot ongeveer 35 graden beperkt. en dat heeft gevolgen:
  • De zonnewarmte dringt niet door tot in het gebouw. Het blijft koeler, zodat het binnenklimaat aangenamer is. Wie gebruik maakt van airconditioning bespaart zo aanzienlijk op de stroomkosten. Eigenlijk heb je dan geen airco meer nodig.
    In de winter vormt het groen een extra laag isolatie, zodat er op verwarmingskosten gespaard kan worden. Bij verwarmde zolders zijn die besparingen hoger dan bij onverwarmde zolders.
    In steden in de omgeving van groene daken is de temperatuur in de zomermaanden gemiddeld 1,5 graden lager. Dit draagt bij aan het beperken van hittestress.
  • Zonnepanelen hebben een ideale werkingstemperatuur van ongeveer 25 graden. Op een conventioneel dak betekent dit, dat het rendement drastisch verlaagd wordt. Met een groen dak komt de omgevingstemperatuur dichter bij die optimale werkingstemperatuur en het rendement blijft behouden.
    Het gebeurt vaak dat mensen die zonnepanelen op het dak hebben liggen de bomen willen kappen, die voor schaduw op de panelen zorgen. Het effect is dat de temperatuur op het dak zodanig stijgt, dat het rendement van de panelen met wel 20% achteruit gaat. Het kappen van de bomen heeft dus niet het beoogde effect, integendeel.
    Groene daken bevorderen ook de biodiversiteit, zeker in de steden is dat belangrijk.
    Veel groene daken worden met sedum beplant. Deze vetplantachtige soort is goed bestand tegen de omstandigheden op het dak. Maar ze draagt weinig bij aan biodiversiteit en de filtercapaciteit voor fijnstof is uiterst gering. Dan zijn bloemrijke kruiden niet alleen fleuriger, ze doen meer voor de biodiversiteit en filteren de lucht beter. En geef ook ruimte aan mos, want dat filtert de lucht optimaal.
  • De kosten voor aanleg van een groen dak zijn hoger dan wanneer je het 'kaal' laat. Toch verdient zich die extra investering vaak al binnen enkele jaren terug. Afhankelijk van de constructie, beplanting en energiebehoefte ligt dit tussen 3 en 13 jaar. Een conventioneel dak kost per jaar ongeveer € 1,33 per vierkantenmeter. Een groen dak levert per jaar € 0,67 per vierkantenmeter op. Dit effect is niet alleen te wijten aan de isolatie, maar ook omdat een groen dak dubbel zolang meegaat, waardoor je veel lagere afschrijvingskosten hebt. Als er zonnepanelen in het spel zijn is de opbrengst zelfs hoger.
Als er 60 miljoen vierkantenmeter dakgroen wordt aangelegd levert dat gemiddeld ongeveer € 30 miljoen aan besparing op aardgas op. De andere besparingen zijn dan niet eens meegerekend.
Ook bomen, die woningen beschermen leveren een flinke besparing op. Als 50.000 woningen zo beschermd kunnen worden, besparen we gemiddeld per jaar € 4,4 miljoen op aardgas.

Veel gemeenten stimuleren de aanleg van groene daken met subsidie. Woon je in Weert? Dan loont het om eerst eens te kijken of je pand voor dakgroen geschikt is: Groene dakenkaart. Geschikt? Kijk dan nog eens op de site van Heerlijk Weert hoe je voor subsidie in aanmerking komt.

Lees meer over maatschappelijke en economische baten van groen: Groen loont.

Deze blog is een voortzetting van het boek Duurzaam groen en welzijn
Abonneer je op de nieuwsbrief: http://eepurl.com/bRSGNP
Deel dit bericht met je netwerk via onderstaande buttons.

woensdag 16 november 2016

Bomen inzetten voor schonere lucht

Om te beginnen een paar cijfers. In Nederland sterven jaarlijks rond 3000 mensen als gevolg van blootstelling aan verhoogde concentraties fijnstof. Het aantal mensen dat ziek wordt door fijnstof, is een veelvoud hiervan en dat werkt verhoging van de zorgkosten in de hand.
Een volwassen boom van 80 jaar en ouder vangt evenveel fijnstof af als een personenauto over 20.000 kilometer produceert. Bomen met smalle of harige bladeren zijn het effectiefst. En een wand van 15-17 vierkantenmeter die begroeid is met klimop heeft dezelfde capaciteit. En dan mos: 14 gram per vierkantenmeter. Een aanrader voor groene daken!

Luchtverontreiniging is slecht voor de gezondheid. In het verleden stierven zelfs de bossen door ongewenste gassen in de lucht. Gelukkig is dat inmiddels aanmerkelijk verbeterd, maar voor mensen en dieren zijn er nog steeds knelpunten, die de gezondheid schaden. Het RIVM monitort voortdurend de luchtkwaliteit en dat kun je van uur tot uur volgen op
Foto Pixabay: Luchtvervuiling
http://www.atlasleefomgeving.nl/kijken
 , kies "Luchtkwaliteit". En zoom vervolgens in op je eigen omgeving.
In de steden en langs snelwegen is de luchtkwaliteit vaak slecht. Zeker als er weinig wind staat. De verontreinigingen worden dan slecht verspreid en blijven in het gebied hangen. Door inwerking van zonlicht kan zo gemakkelijk smog ontstaan.

De boosdoeners

De lucht wordt verontreinigd door de aanwezigheid van bepaalde stoffen, die er niet in horen te zitten: de boosdoeners. Natuurlijk is het altijd beter iets aan de bron te doen, dan de gevolgen op te ruimen. Dat is symptoombestrijding. Maar zolang die missie onvoldoende slaagt is het goed om het lijden te verzachten door de inzet van groen. Bomen zijn in dit opzicht het meest effectief. Maar onderschat klimop en mos niet, zoals ik hierboven al beschreef. Maar wat zijn dan de boosdoeners?

Een rijk bodemleven is dus ook belangrijk in de strijd tegen fijnstof.

Fijnstof is met stip het grootste probleem. Dan bedoelen we het stof dat met 10PM wordt aangeduid. Dit is extreem fijn stof, dat tot diep in de longen en ander weefsel kan doordringen. Daar veroorzaakt dit fijne stof lichamelijke klachten die uitmonden in astma, COPD, hart- en vaatziekten en mogelijk ook kanker.
Met groen kunnen we te hoge concentraties fijnstof bestrijden. Naaldbomen dragen doorgaans het hele jaar door bladeren en door hun smalle bladstructuur zijn ze zeer effectief. Struiken en hagen dragen ook een steentje bij, vooral omdat ze windstromen afremmen en omhoog naar de boomkroon duwen. Ook plakkerige oppervlakten als gevolg van hars en honingdauw vangen fijnstof in. Het meeste stof wordt bij een regenbui naar de bodem gespoeld en een deel wordt dan via het riool afgevoerd. Een ander deel kan door bodemleven, vooral schimmels en bacteriën, geneutraliseerd worden. Een rijk bodemleven is dus ook belangrijk in de strijd tegen fijnstof.

CO2 is een gevolg van de verbranding van organische stoffen. Dit gas is een belangrijke bouwstof voor planten. In het fotosynthese proces wordt koolstof van zuurstof gescheiden. De koolstof gebruikt de plant als bouwstof en om suikers te maken. Het afvangen van CO2 is dus wel een belangrijke eigenschap van planten. De zuurstof is een afvalproduct, dat via de bladeren de plant weer verlaat. Nu is het niet zo dat bomen belangrijk zijn omdat ze zuurstof produceren, want ze gebruiken ook zuurstof in hun stofwisselingsprocessen. Het netto resultaat is bijna 0. Om ons zuurstofgehalte te waarborgen moeten we vooral de oceanen gezond houden. Daar wordt niet alleen het grootste deel van CO2 vastgelegd, maar ook de meeste zuurstof aan de atmosfeer afgegeven.

Om ons zuurstofgehalte te waarborgen moeten we vooral de oceanen gezond houden. 

Stikstofoxiden zijn eveneens een gevolg van verbrandingsprocessen, vooral door het verkeer. Door inwerking van zonlicht kan ook ozon ontstaan. Hier moeten ook vluchtige organische verbindingen genoemd worden. Te hoge concentraties zijn schadelijk voor planten en dieren. 
Tot bepaalde concentraties worden stikstofoxiden en ozon via de openingen in bladeren door planten opgenomen en gebruikt in de eigen stofwisseling. Dit is nodig voor groei en voor de aanmaakt van afweer- en signaalstoffen. Planten en bomen met een groot glad blad (dikke cuticula) zijn zeer effectief in het opnemen van stikstofoxiden en ozon. Denk bijvoorbeeld aan esdoorns.
Er zijn echter ook bomen, die zelf verhoogde concentraties vluchtige organische verbindingen uitstoten. Dat zijn onder andere de amberboom, platanen, populieren en eiken. Hier zal men bij de planning van openbaar groen aan moeten denken; door de verkeerde bomen te planten kan 's zomers smog eerder bevorderd dan verminderd worden.

Baten

Wat levert dat op? Hier een paar voorbeelden met betrekking tot fijnstof. Een nog niet volwassen boom in de stad van ongeveer 25 jaar levert een jaarlijkse baat van € 40,-. In een gemeente met 30.000 stadsbomen en 20.000 particuliere bomen is dat een flink bedrag: Liefst € 2 miljoen per jaar, waarschijnlijk méér, want volwassen bomen van 80 jaar en ouder zijn nog effectiever.
Klimop komt op € 2,40 per m2, per jaar. In plaats van klimop wordt vaak ook gekozen voor wilde wingerd, die levert slechts € 1,60 per m2/jaar op. 
En dan het dak op. Mos brengt het op € 5,60 per m2 per jaar. Een dak begroeid met sedum komt slechts op 4 cent per m2/jaar, maar daar staat tegenover dat sedum veel stikstofoxiden en vluchtige organische verbindingen neutraliseert.
Bovendien zorgt een groen dak ervoor dat:
  • de dakconstructie langer meegaat.
  • het dak beter geïsoleerd is.
  • de temperatuur 's zomers tot maximaal 35-38 graden stijgt, waardoor zonnepanelen het goed blijven doen. Bij 75 graden op een 'kaal' dak vermindert de effectiviteit met liefst 20%.
Onder de streep gaat het dus om aanzienlijke bedragen. Meer groen levert dus méér baten op. En als vanzelf: minder groen verlaagt de baten. Vooral in de steden is hier veel te winnen. En natuurlijk te verliezen als het groen verminderd wordt ten behoeve van meer beton. 
Is het je opgevallen? Nergens in dit verhaal is gras genoemd (tot nu dus). Gras biedt ten aanzien van baten door gezonde lucht geen of marginale voordelen. Wel is gras belangrijk om sociale cohesie en beweging in de buitenlucht te stimuleren. En in die zin heeft het dus zeker een functie, maar dat is een ander hoofdstuk.

Lees meer over maatschappelijke en economische baten van groen: Groen loont.

Deze blog is een voortzetting van het boek Duurzaam groen en welzijn
Abonneer je op de nieuwsbrief: http://eepurl.com/bRSGNP
Deel dit bericht met je netwerk via onderstaande buttons.



vrijdag 11 november 2016

Groen en eigen huis

Hoewel het economisch weer wat beter gaat kampen nog steeds veel woningbezitters met het feit dat hun huis nog 'onder water staat'. De hypotheekschuld in nog steeds hoger dan de executiewaarde van hun woning. Dat maakt veel landgenoten nerveus. De vraag in het kader van deze blog is dan: kan vergroening daar iets aan doen? 
Voor een huis in het groen wordt meer betaald. 

Als je huis "onder water" staat en het ziet eruit als op de foto bij dit artikel, dan kan vergroening je niet meer helpen. Het huis wordt niet méér waard door nog meer planten in de voortuin te zetten. De situatie is totaal anders als je tuin er karig bijligt en ook in de omgeving het openbaar groen ontbreekt. Laat je dan inspireren door deze foto, want het kan duizenden Euro's verschil maken. Gemiddeld zo'n 15% meerwaarde door vergroening.

Ook waterpartijen en openbaar groen binnen een straal van 400 meter hebben dit effect. Wees dus blij met vijvers, bomen, struiken en parkjes in de buurt van je huis. Het maakt dat je huis meer waard is. Waarom? Omdat het gewoon plezieriger en gezonder wonen is.

Geveltuinen

 In de stad zijn er natuurlijk talrijke huizen die direct aan het trottoir grenzen. Geen ruimte voor een voortuin. En soms zelfs weinig plek voor een achtertuin. Als het om waardevermeerdering van je woning gaat, is vooral van belang hoe het er aan de voorkant uitziet. In zo'n geval kun je een geveltuin overwegen. In veel gemeenten mag je een stoeptegel (30 cm) tot 45 cm vrijmaken om planten langs de gevel te zetten. Zet er geen bomen in, zo dicht tegen de gevel is dat niet verstandig. Kleine struiken en planten of klimplanten zijn wel geschikt.  Dan kan het net zo gezellig uitzien als op de foto hiernaast, een straatje in Haarlem. Wie wil hier nou niet wonen?

Het is vooral van belang hoe het er aan de voorkant uitziet.

Aan zulke straten in de binnensteden betreft het vaak huurwoningen. Als je een geveltuin overweegt is het verstandig om dit eerst even met de verhuurder af te stemmen. Ook als je klimplanten wilt planten, want sommige soorten hechten zich aan de muur en dat laat hardnekkige sporen na.

Overleg ook met de buren. Als de hele blok meedoet wordt het er alleen maar mooier van. Bedenk ook dat sommige soorten erg goed zijn in het filteren van ongewenste gassen en fijnstof. Bijvoorbeeld klimop. En al dat groen verlaagt 's zomers de temperatuur in de stad. De hele buurt profiteert daarvan.

Daktuinen

Als je dak geschikt is voor beplanting, overweeg dan daar serieus werk van te maken. Verharde oppervlakten in de steden zijn de belangrijkste oorzaak van het hitte-eiland effect. En verhardingen zorgen voor versnelde afvoer van regenwater, wat wateroverlast kan veroorzaken. Met de klimaatverandering wordt dit een serieus probleem voor stedelingen. 
Op daken kan de temperatuur tot 70-80oC oplopen. Dat straalt uit naar de omgeving waardoor het in de nachten minder afkoelt en de volgende dag weer sneller opwarmt. Zo cumuleert de warmte in de stad. Door vergroening blijft de temperatuur op daken op ongeveer 35oC.  In de winter kan een groen dak de kou beter buiten houden en dat scheelt weer in stookkosten. Sommige gemeenten geven subsidie als je een groen dak aanlegt. Informeer maar eens bij je gemeente.

Op daken waar het 70 graden wordt daalt het rendement van zonnepanelen met wel 20%.

Wat veel mensen niet weten is, dat zonnepanelen bij hoge temperaturen een lager rendement hebben. Op daken waar het 70 graden wordt daalt het rendement van zonnepanelen met wel 20%. Als je met beplanting op het dak de temperatuur kunt beperken tot 35 graden, dan lijdt het rendement van de zonnepanelen er niet onder. Ook dit is een goede reden voor groene daken.

Criminaliteit

In wijken met veel groen is de kleine criminaliteit wel 42% lager dan in 'grijze' wijken. Dat heeft vooral te maken met sociale cohesie, die het gevolg is van groen in de wijk. Mensen kennen elkaar beter en de sociale controle fungeert uitstekend. Daar kan geen WhatsApp-buurtpreventie tegenop.
Wel moeten we daarbij aantekenen, dat bepaalde vormen van groen een onveilig gevoel geven.  Het idee dat iemand achter een boom of struik in een hinderlaag kan liggen, geeft vooral vrouwen een onbehaaglijk gevoel. Vooral 's nachts. Het is maar een gevoel, want het is effectief veiliger. Maar toch.....

In veel steden wordt daar nu rekening mee gehouden. Door aangepaste beplanting en gerichte openbare verlichting kan dit worden tegengegaan. De beplanting is transparanter en de struiken en hagen worden laag gehouden. De veiligheid scoort beter, gaat van gemiddeld 86% naar 89%.

Voor gemeenten is het aanleggen van parken in de binnensteden lucratief. De woningen in de directe omgeving worden zo interessanter gevonden door hoger opgeleiden. Die zorgen voor hogere bestedingen bij de stadse winkels en horeca. Ook stijgt geleidelijk de waarde van het vastgoed, zodat de gemeente hierdoor meer belastingen kan innen. Groen loont dus echt.

Lees meer over maatschappelijke en economische baten van groen: Groen loont.

Deze blog is een voortzetting van het boek Duurzaam groen en welzijn
Abonneer je op de nieuwsbrief: http://eepurl.com/bRSGNP
Deel dit bericht met je netwerk via onderstaande buttons.