zondag 22 januari 2017

Bomen maken eigen klimaat

Bossen blijken veel invloed te hebben op het lokale klimaat. Boven bossen vormen zich 10% meer wolken dan in het overige landschap. Dat betekent dat bomen niet alleen door het vastleggen van CO2 kunnen helpende klimaatverandering af te remmen, maar ook voor vocht in de atmosfeer te brengen en via de wolken voor (meer) schaduw te zorgen.

foto Pixabay. Bossen vormen wolken
Onderzoekers van Wageningen Universiteit & Research en het KNMI hebben samen met collega's in andere landen. satellietgegevens over een periode van 10 jaar van Europa en Afrika bestudeerd. Zo ontdekten zij dat zich boven bossen tot 10% méér wolken vormen dan in de omringende omgeving, zonder dicht bomenbestand. Die wolken zorgen voor verkoeling en regen in het gebied met de wind mee.
Dit rapport werd begin januari 2017 in Nature Communicatons gepubliceerd.

Het is al langer bekend dat bomen in dichte formatie (zoals in bossen en parken) de vochtigheid en warmte in hun omgeving in balans houden en helpen wateroverlast te verminderen. Dat is vooral op lokale schaal effectief. Dat bossen voor meer wolken zorgen en zo ook in een groter gebied vocht en temperatuur reguleren, was tot nu toe niet geheel duidelijk.
Dit is echter precies het mechanisme waarop regenwouden zich in stand houden. Hieraan is bijvoorbeeld ook de Nijl te danken, die vanuit het Victoriameer wordt gevoed door regenwolken die in de wouden vanaf Kongo opstijgen en in oostelijke richting drijven.

De wetenschappers uit Nederland, België, Engeland en Frankrijk hebben hun onderzoek geconcentreerd op twee bosgebieden in Frankrijk. Dit betreft vlak land, belangrijk, want in heuvelachtig gebied kan omhoog gestuwde wind eveneens voor wolken en neerslag zorgen en de betrouwbaarheid van de meetgegevens verminderen. Bij vlak land is die invloed uitgesloten. De wolken zorgen benedenwinds voor meer bewolking en schaduw, extra neerslag is niet direct gemeten. Ook is het effect van wolkenvorming in de ochtend en avond het sterkste, omdat er dan minder wind is en de wolken langer boven de bossen blijven hangen en zich daar verzamelen.

Van belang voor de planning en het onderhoud van bossen en parken.

Een ongelukkig toeval kwam de onderzoekers te hulp, zodat hun bevindingen meer gewicht kregen.
In 2009 richtte de storm Klaus in de regio Bordeaux grote schade in de bossen aan. Heel veel bomen sneuvelden toen. In de jaren erna constateerden de onderzoekers in die regio aanmerkelijk minder wolkenvorming dan in de jaren vóór 2009. Een oorzakelijk verband tussen de aanwezigheid van bomen en wolkenvorming is daarmee aangetoond.

Mooi dat we dit nu met zoveel zekerheid weten. Maar welk mechanisme erachter zit is nog onduidelijk. Toch is dit onderzoek belangrijk voor de planning en onderhoud van bossen en (grotere) parken. Bomen blijken niet alleen hun eigen (micro)klimaat te maken, maar ook significant bij te dragen aan de beheersing van de klimaatverandering. En zoals in het vorige artikel werd onderstreept, moeten dus vooral de oudere bossen respecteren en behouden.

Deze blog is een voortzetting van het boek Duurzaam groen en welzijn
Blijf op de hoogte en abonneer je op de nieuwsbrief: http://eepurl.com/bRSGNP
Deel dit bericht met je netwerk via onderstaande buttons.

vrijdag 13 januari 2017

Opwarming laat planten sneller groeien

Iedere kastuinder weet het: met hogere temperaturen, meer licht en CO2 zullen planten sneller groeien. Voor een tuinder is dit een belangrijk gegeven, omdat hij daarmee sneller en meer kan oogsten. Hetzelfde zien we ook in de natuur. De opwarming van het klimaat versnelt de groei van planten en bomen, vooral in de warmere klimaatzones. Mooi, zou je denken, dan wordt er meer CO2 in biomassa vastgelegd. Zo zet de natuur zelf een rem op die gevreesde opwarming.
Maar is dat wel zo?

Een Zwitserse wetenschapper besloot dit eens uit te zoeken.
De vaststelling dat zich sneller biomassa vormt kon wel worden bevestigd. Maar de prijs voor dit fenomeen is, dat het groen dan ook eerder afsterft.

In de biomassa wordt CO2 vastgelegd. Als afvalproduct geeft de plant zuurstof terug aan zijn omgeving. Maar een deel van die zuurstof gebruiken planten zelf weer voor hun stofwisseling. En als planten afsterven zullen (micro-)organismen, die de boel afbreken, weer zuurstof gebruiken voor hun recycling proces. Het netto effect van de zuurstofproductie door planten is dus vrij klein.

Als planten afsterven zal een deel van het vastgelegde CO2 ook weer vrij komen. Het netto effect van koolstofbinding is dus ook niet zo groot. Hoe sneller planten (en bomen) groeien, hoe sneller ze sterven en worden afgebroken. De rem waarop we hadden gehoopt, werkt dus niet echt. De cyclus versnelt alleen maar.

Daarmee vervalt ook het argument dat biomassa verstoken voor de elektriciteitsproductie klimaat-neutraal is.

Om een rem op de opwarming van het klimaat te zetten, zullen we meer levende biomassa moeten creëren. Met andere woorden, de bossen zoveel mogelijk in stand houden en liefst nog uitbreiden. Daarmee vervalt ook het argument dat biomassa verstoken voor de elektriciteitsproductie klimaat-neutraal is. Door biomassa te verbranden wordt versneld CO2 aan het milieu toegevoegd. Zeker nu blijkt dat de productie van biomassa in veel landen hoger is dan er van nature kan na groeien.

Om de klimaatverandering te vertragen zullen we wereldwijd de CO2 uitstoot moeten verminderen en het areaal aan bossen en bomen in de openbare ruimte moeten uitbreiden.

Deze blog is een voortzetting van het boek Duurzaam groen en welzijn
Abonneer je op de nieuwsbrief: http://eepurl.com/bRSGNP
Deel dit bericht met je netwerk via onderstaande buttons.

donderdag 5 januari 2017

Kun je zelf iets tegen klimaatverandering doen(2)

Door klimaatverandering gaan we een tijd vol rampspoed tegemoet. Dit klinkt nogal pessimistisch, maar we moeten ook reëel zijn. Door opwarming zullen we vaker met hittestress te maken krijgen, meer kans op overstromingen door hevige regenval, smeltende gletsjers en smeltend poolijs. Dit leidt tot extreme droogte op één deel van de wereld en overstromingen in een ander deel. Nu al worden er oorlogen gevoerd om de gevolgen van deze veranderingen, met name door water- en voedseltekort.
Wat kun jij doen om de klimaatverandering af te remmen? 
Onder het motto, verander de wereld, begin bij jezelf, hier in twee delen een aantal tips om zelf in actie te komen. Hier het tweede deel.


Foto Pixabay. Houd je banden op de juiste spanning.
Stop de verkwisting
Zorg dat je auto goed onderhouden wordt. Een erg belangrijk onderdeel is de bandenspanning. Bij te lage spanning is de rolweerstand te hoog. Bij een te hoge spanning slijt de band sneller en heb je minder grip. Kijk op het etiket, vaak in de deurstijl van je auto, wat de juiste bandenspanning is. En controleer dat regelmatig.
Een auto is een energie-grootverbruiker. Daarom is het extra belangrijk dat hij prima in orde is. Is de ontsteking goed afgesteld? Als hij moeilijk start, is dat al een teken dat er iets niet klopt. Laat het nakijken. Olie verversen? Doe dat op tijd, als de motor goed gesmeerd wordt is de slijtage minder en de interne weerstand kleiner. Als alle onderdelen soepel lopen scheelt dat in brandstofverbruik. Laat ook niet onnodig obstakels als een dakdrager op de auto zitten. De luchtweerstand verhoogt je brandstofverbruik. En kijk eens in de kofferbak of laadruimte, of daar niet onnodig spullen liggen. Ze verhogen het gewicht van de auto en .......ja, dat kost weer extra brandstof.
Ben je toe aan een nieuwe auto? Kijk dan eens naar een hybride of elektrische auto. De elektrische tractie heeft een dubbel zo grote efficiëntie als die van een brandstofmotor. OK, de accu's zijn nog erg duur en het maken van accu's is alles behalve milieuvriendelijk. Toch is het netto resultaat zowel voor het milieu als voor je portemonnee positief.

Thuis en op kantoor
Doe het licht uit! Dat riepen we tot in den treuren toen de kinderen klein waren. Omdat we toen nog gewoon gloeilampen hadden, was dat extra belangrijk. Nu met spaar- en LED-lampen is het niet meer zo erg als je het eens vergeet. Toch is het een goede gewoonte om het licht uit te doen als je een ruimte verlaat en er niet binnen enkele minuten naar terugkeert. Alle beetjes helpen.
Haal die opladers uit het stopcontact! Ook als er niets wordt opgeladen gebruiken ze stroom. De primaire spoel is steeds kortgesloten, er gaat dus continue stroom doorheen. Gebruik je de computer niet meer? Sluit 'm dan af en bij een laptop haal je ook de adapter uit het stopcontact. Om dezelfde reden als voor de opladers. Bedenk ook dat vrijwel alle elektrische apparaten via een power supply met het stopcontact verbonden zijn. De TV, de router, de radio, maar bijvoorbeeld ook dimbare verlichting. Ook hier staat een deel van het apparaat (stand by) onderstroom. Bij sommige apparaten zit de aan/uit vóór de power supply, in zo'n geval hoef je de stekker niet uit het stopcontact te halen.
Je kunt bijvoorbeeld een aantal apparaten op een verlengkabel aansluiten, die een schakelknop heeft. Er zijn  ook verlengkabels te koop, die automatisch alles uitschakelen als de hoofdgebruiker uit gaat. Dan is er maar één bron stand by in plaats van 8 of 10.
Koop je nieuwe apparaten, zoals een koelkast of een diepvries, een wasmachine of een droger, etc. Kies dan de zuinigste in zijn soort (A+++). Wassen op lagere temperatuur, als dat kan. Drogen in de zon, scheel ook.
Installeer zonnepanelen. Die worden steeds efficiënter, het kan dus lonen om de ontwikkelingen van de komende jaren af te wachten. Je kunt ook certificaten kopen van een lokaal windmolen initiatief. In beide gevallen krijg je goedkoop groene stroom. Al vind ik dat wel een beetje moeilijk te verkopen, als je meterkast toch gewoon op het openbare net is aangesloten. Er komt maar één soort stroom uit je stopcontact. En helemaal zelfvoorzienend worden is voorlopig geen optie. Bij toekomstige nieuwbouwwijken is dit wel de bedoeling. Even geduld dus.

Eet slimmer
Bedenk dat de productie van vlees erg veel energie en water kost. Nu ben ik zelf geen fan van vegetarisch eten, maar wat minder vlees eten is toch niet zo'n slecht idee. Als de welvaart in andere delen van de wereld toeneemt, zullen de mensen daar meer vlees gaan eten. Zij vinden dat dit bij de status van meer welvaart hoort. Dat houd je ook met gerichte voorlichting niet tegen. Daarom is het belangrijk dat de meer ontwikkelde volkeren hun verantwoordelijkheid nemen en minder vlees eten. Zo sparen we ook de bossen in verre landen. Die bossen zijn onmisbaar om CO2 vast te leggen.
Moeten we overschakelen op insecten? In veel landen zien ze dat als een delicatesse. Wij Europeanen moeten daar nog aan wennen. Het is een prima alternatief. De voedingswaarde tegenover het energie gebruik is ook veel gunstiger. Maar eetbare insecten in Europa zijn nog relatief duur. Toch zal het steeds vaker in ons voedsel verwerkt worden.
Gebruik lokale producten van het seizoen. Kook met verse ingrediënten. Voedselproducenten en supermarkten zullen dit niet graag horen, maar bewerkt voedsel kost onnodig extra energie voordat het op je bord belandt. Neem bijvoorbeeld palmolie. Het zit bijna overal in verwerkt. Dit product moet van ver komen, want het is een tropisch product. Daar, in die tropische landen, worden bossen gerooid of erger, platgebrand om plaats te maken voor productiebomen. Dit gaat ten koste van de biodiversiteit in die regio en veel dieren en planten worden daar met uitsterven bedreigd. Daarbij komt dat palmolie niet goed voor je is, het bevat verzadigde vetten en transvetten. Zo zijn er meer voedingsproducten die onze ecologische voetafdruk onnodig groot maken, bijvoorbeeld omdat ze eerst een verre reis maken en soms ook minder gezond zijn. Wees kritisch op wat je koopt en eet.

Duurzaam hout
Gebruik hout waarvan je zeker weet dat het duurzaam geproduceerd is. Jaarlijks wordt er wereldwijd zo'n 133.000 vierkanten meter bos gekapt. En dat is lang niet allemaal legaal. Dat kappen kost veel energie en er wordt veel CO2 bij uitgestoten. Daar staat dan een verminderde CO2 opname tegenover. Toch is hout een onmisbare grondstof voor de bouw en talloze producten. Hout vervangen door beton of kunststoffen kost veel meer energie en levert extra CO2 uitstoot.
Hout isoleert ook prima, zodat je voor verwarming of koeling minder energie gebruikt.

Gezellig zo'n open haard, toch? En goedkoop. Je spaart op de gasrekening. Maar klopt die redenering wel? Onder de streep ben je duurder uit. Tenminste, als je haardhout niet gratis krijgt, dan ben je duurder uit. Bovendien is een open haard nooit echt volledig in verbranding, zodat er meer schadelijk gassen door je schoorsteen naar buiten gaan. En ook het fijnstof moeten we niet vergeten. Terwijl jij er warmpjes bij zit ben je de buren met verbrandingsgassen en fijnstof aan het vergiftigen. Eén uur open haard stoken levert evenveel fijnstof als een autorit van Amsterdam naar Parijs.
Is een speciale houtkachel dan een optie? Ook niet echt, de warmte opbrengst in je woonkamer is beter, dat wel. Maar door je schoorsteen verspreid je toch ongewenste gassen en fijnstof.


Duurzame energie
Biobrandstoffen in elektriciteitscentrales worden ons verkocht als CO2-neutraal. Het zou mooi zijn als dit waar was. De praktijk is, dat in veel landen meer bomen worden gekapt dan er in dezelfde periode kunnen bij groeien. De CO2 opname vermindert aanmerkelijk en het rooien zelf produceert ook nog eens veel koolstofgassen. Niet alleen wordt in die landen de levende biomassa kleiner, er ontstaan ook kale vlakten waar het weer vrij spel heeft. In veel bosrijke landen is het landschap heuvelachtig of zelfs bergachtig. De bomen houden daar de boel bij elkaar en voorkomen zo aardverschuivingen. Doordat de klimaatverandering steeds hevigere regenbuien veroorzaakt is de kans op aardverschuivingen toegenomen. In de voorbije jaren zijn er in zulke landen zo al rampen gebeurd. Dat wordt alleen maar erger, zeker als het kappen van bossen op de hellingen in die mate voort gaat. Voor die landen is dat gemakkelijk geld verdienen. Ze kappen hun bossen met machines, alsof ze gras maaien. De bomen worden versnipperd en aan het Westen verkocht. Hier stoken we het op om stroom op te wekken, met de smoes dat dit ecologisch verantwoord is. En de overheid geeft daar ook nog subsidie voor. Het verbranden van spullen om stroom te maken moet stoppen. Dat is een 'middeleeuwse' methode, die het milieu te zwaar belast. Hernieuwbare energiebronnen, zoals zonlicht en wind, zijn een goed begin. Daarnaast kan zwaartekracht (denk aan waterkrachtcentrales) en veilige kernenergie (b.v. Thorium) een plekje krijgen.
Ook geothermische bronnen zouden een goede oplossing kunnen zijn, waar dat van toepassing en rendabel is. Net als waterstof, mits wetenschappers er in slagen om waterstof met schone energie uit water te winnen.

Ieder van ons zal keuzes moeten maken, anders komt er niets van terecht. Als consument bepaal jij wat er op de markt komt. Dat laat je niet aan overheden over, die per definitie achter de feiten aanlopen. 

Deze blog is een voortzetting van het boek Duurzaam groen en welzijn
Abonneer je op de nieuwsbrief: http://eepurl.com/bRSGNP
Deel dit bericht met je netwerk via onderstaande buttons.