vrijdag 30 juni 2017

Hoe beoordeel je eco-systeemdiensten?

Dankzij de biodiversiteit kan de natuur ons alles leveren wat nodig is om als soort te overleven. Voorwaarde is is, dat de natuur in evenwicht is. Dan levert dat samenspel van biodiversiteit gratis wat we nodig hebben. Verstoren we dat evenwicht dan rijzen de kosten om te overleven de pan uit. Daar profiteert alleen de industrie van en als burger/consument trek je aan het kortste eind.
Biodiversiteit is meer dan een verscheidenheid van soorten binnen een bepaald ecosysteem. Het gaat om de samenhang van die soorten. Als dat in evenwicht is levert dat ecosysteem ons diensten: de ecosysteemdiensten. Je kunt het ook de maatschappelijke baten noemen.
Schema ecosysteemdiensten: www.biodiversiteit.nl

Ecosystemen leveren diensten die onmisbaar zijn voor een gezond en evenwichtig bestaan van alle levende wezens, dus ook van mensen. Het verlies van soorten brengt het ecosysteem uit haar evenwicht. Een onstabiel ecosysteem bedreigt het voortbestaan van soorten, die deel uitmaken van het ecosysteem, of die ervan afhankelijk zijn. En de mens is ook een van die soorten die deel uitmaken van het ecosysteem.

Wat biedt ons het ecosysteem?
De ecosysteemdiensten bestaan uit een breed scala van onderwerpen.
Denk aan:

  • Drinkwatervoorziening
    Het grootste deel van het water op Aarde is zout. Via de waterkringloop verkrijgen we zoet water dat we voor allerlei doeleinden gebruiken. De natuur zorgt voor verdeling en helpt bij de filtering van het water. Helaas is zoet water niet over de gehele Aarde gelijk verdeeld en dat kan wel eens tot lokale conflicten leiden.
  • Waterberging of buffer
    Regenwater komt soms op momenten dat we het niet allemaal nodig hebben. Bodem structuren, rivieren, meren en vegetatie  bufferen het water, zodat het niet meteen naar de zouten oceanen terugvloeit.
  • Koelte in de stad
    Planten en vooral bomen zorgen door schaduw en verdamping voor koelte in stedelijke gebieden en verlagen zo de kans op hittestress in de steeds vaker voorkomende periodes van extreme warmte.
  • Stoffilter
    Planten en vooral bomen kunnen met hun structuren (bladeren en takken) fijnstof filteren. Mits de juiste soorten op de juiste plekken worden ingezet.
  • CO2 opslag
    Via fotosynthese kunnen groene planten koolstof vastleggen.
  • Zuurstof
    Een bijproduct van fotosynthese is zuurstof. Zonder zuurstof is het leven zoals wij dat kennen niet mogelijk.

               De biodiversiteit is ons natuurlijk kapitaal.
  • Grondstoffen
    Planten en dieren leveren grondstoffen die wij mensen gebruiken om producten te maken die het leven aangenaam maken. Zelfs medicijnen worden vaak zo gemaakt.
  • Voedsel
    Planten en dieren vormen tevens een bron van voedsel. Dat kan niet tot stand komen zonder medewerking van organismen, zoals insecten, bacteriën en schimmels. Die zorgen voor bestuiving, voor voeding uit de bodem, voor fermentatie, etc.
  • Genetisch materiaal
    Een rijke biodiversiteit is een bron voor genen om die diversiteit in stand te houden. 
  • Cultuur
    Groen in de omgeving en de grondstoffen die de natuur levert, dienen vaak als ankerpunt voor onze identiteit en worden gebruikt om daar uiting aan te geven.
  • Beheersing van plagen en ziekten
    De natuur is heel goed in staat om plagen te beheersen, mits de biodiversiteit in evenwicht is. Er zijn dan geen, of nauwelijks, chemische middelen nodig.
  • Energie
    Duurzaam geoogst groen en zogenaamde reststromen leveren 'biobrandstoffen'. Van zonlicht, wind en bewegend water kunnen we duurzaam hernieuwbare elektriciteit maken. 
Duurzaamheid
Het bijzondere van ecosystemen is dat zij meerdere diensten tegelijk leveren. Denk aan een bos, dat windstromen afremt, koolstof opneemt, de lucht filtert, zuurstof produceert en hout als bouwstof levert. Dit nog los van planten in het bos die als voedsel of medicijn gebruikt kunnen worden.  Dit blijft duurzaam beschikbaar, mits we geen verstorende ingrepen plegen. En dat gratis, of tegen zeer lage kosten.
Groene ecosystemen kunnen ook helpen het water in steden te beheersen, zodat bij pieken van neerslag niet direct de zaak overstroomt. Mits goed uitgevoerd zijn deze structuren over langere termijnen en tegen zeer lage kosten inzetbaar. De komende jaren wordt deze ecosysteemdienst steeds belangrijker

Soms verandert er iets in een ecosysteem en bereikt die verandering een kantelpunt. Dan ontstaat een ketenreactie van gevolgen, die niet meer terug te draaien zijn. Bijvoorbeeld in een koraalrif sterven massaal zee-egels als gevolg van een ziekte. Daardoor raakt het koraal overgroeid met algen en ook het koraal sterf af. Zo verdwijnt een belangrijk leefgebied voor talrijke vissoorten, ook soorten die voor de visserij belangrijk zijn. En het gebied is minder aantrekkelijk voor toeristen. Zo'n ineenstorting van een ecosysteem heeft dus niet alleen grote gevolgen voor de natuur, maar ook voor de economie. De biodiversiteit is ons natuurlijk kapitaal.

#TreeTag
Medio 2020 werd in meerdere steden in Europa begonnen met het aanbrengen van TreeTags. Dit is een waterdicht verpakt document met cijfers en pictogrammen om de waarde van bomen aan te tonen. Bijvoorbeeld hoeveel zuurstof deze boom produceert, hoeveel water hij verbruikt, hoeveel CO2 hij opslaat en hoeveel koeling hij verschaft. 
Deze tags worden aangebracht op monumentale bomen die op plaatsen staan waar veel mensen komen. Zo wordt de boodschap wijd verspreid.

Deze blog is een voortzetting van het boek Duurzaam groen en welzijn
Blijf op de hoogte en abonneer je op de nieuwsbrief: http://eepurl.com/bRSGNP
Deel dit bericht met je netwerk via onderstaande buttons.

maandag 19 juni 2017

Tegen de natuur ingaan verlies je altijd

Wat gebeurt er als de biodiversiteit onder druk komt, bijvoorbeeld door toedoen van de mens? Dat is niet zo denkbeeldig, er zijn legio voorbeelden, waar het winststreven op de korte termijn grote schade aan de natuur heeft toegebracht. Zelfs het uitsterven van soorten, wat eigenlijk een natuurlijk proces is, wordt door mensen op ongewenste wijze beïnvloed.
Doorkijkje in de Keukenhof

 Natuur en haar biodiversiteit is niet alleen mooi om naar te kijken. Biodiversiteit is ook niet alleen van levensbelang. Als je er goed mee omgaat, kan het zelfs economisch voordeel opleveren. Vaak hebben wij mensen daar het geduld niet voor en dan worden we met de gevolgen geconfronteerd:

  • Ontbossing leidt tot bodemerosie. De vruchtbare grond spoelt weg en dat zorgt voor lagere inkomsten van de boeren.
    Het kan zelfs tot aardverschuivingen leiden, zoals we telkens in vele delen van de aarde zien gebeuren. Dan is niet alleen de vruchtbare grond weg, er komen mensen om het leven, doordat ze bedolven raken onder de modderstromen. De bomen op de hellingen hadden dit kunnen voorkomen.
    Ontbossing gebeurt niet alleen om landbouwgrond vrij te maken, maar ook om de bomen te oogsten voor biobrandstof. Voor het snel verdiende geld worden levens op het spel gezet.
  • Door overbevissing lopen de opbrengsten van vissers terug. Soorten verminderen zodanig, dat er niet meer rendabel op gevist kan worden. Dan zijn beschermingsmaatregelen nodig, waardoor de vissers soms jarenlang aan de wal moeten blijven. Soms verdwijnen soorten helemaal. Dit probleem speelt niet alleen in ontwikkelingslanden. Door de honger naar vis in de ontwikkelde landen zijn inmiddels diverse soorten haaien en tonijn met uitsterven bedreigd. Zo dreigt een domino effect, waardoor bijvoorbeeld ook koraal verloren gaat en er bijvoorbeeld vaker 'kwallen-plagen' voorkomen. De natuurlijke vijanden van zulke plagen belanden op ons bord.

    Met mengteelt minder kosten en stabielere en grotere opbrengsten
  • In de landbouw (en veeteelt) heeft de traditionele mengteelt plaats gemaakt voor monoculturen. Daarmee is de sector kwetsbaarder geworden voor ziekten, plagen en natuurrampen. De industrie levert daar oplossingen voor, die op de lange termijn geen oplossing zijn. Maar op de korte termijn strijken die leveranciers flinke winsten op, ten koste van de boeren en consumenten.
Mengteelt landbouw
Met diversiteit spreid je het risico. Iedere belegger weet dit. Iedere ondernemer weet dit. Toch vreemd dat de main stream landbouw zo hardnekkig op monoculturen zet. Bij Wageningen Universiteit kijken ze er anders tegenaan. Daar wordt veel onderzoek gedaan naar mengteelt. En het meest geïnteresseerd in die ontwikkelingen...... China. De kleinschalige landbouw in China bleek niet in staat de groeiende bevolking te voeden. Daarom zijn Chinese bedrijven gaan 'boeren' in Afrika, Australië en Rusland. Dat gebeurt in massale bedrijven met immense akkers,....monocultuur. Maar China wil ook een voorlopersrol als het om duurzaamheid gaat. En die overzeese monoculturen zijn verre van duurzaam.  De oplossingen die Wageningen biedt zorgen ervoor dat de kleinschalige landbouw wel in staat is met minder kosten, stabielere en grotere opbrengsten te genereren. Met mengteelt zal China in staat zijn aan het grootste deel van de binnenlandse vraag te voldoen. De natuur zorgt voor stabiliteit, gratis.

In Europa ondervinden we de gevolgen van de remmende voorsprong. De gehele bedrijfstak is op monoculturen ingericht. De machines die de boeren en loonwerkbedrijven hebben aangeschaft zijn daarvoor geschikt en moeten afgeschreven zijn alvorens een overstap op kleinschaliger mengteelt in beeld komt. Tot dan betalen de boeren grof geld voor gewasbescherming en voedingstoffen. Voor de mengteelt boeren is dit gratis, all inclusive. Dat krijg je als je mét de natuur werkt.

Deze blog is een voortzetting van het boek Duurzaam groen en welzijn
Blijf op de hoogte en abonneer je op de nieuwsbrief: http://eepurl.com/bRSGNP
Deel dit bericht met je netwerk via onderstaande buttons.

maandag 5 juni 2017

Waarom is biodiversiteit belangrijk voor ons welzijn?

Biodiversiteit is een begrip dat steeds meer in de belangstelling staat. Is het een hype? Is het een stokpaardje van groenliefhebbers? Of steekt er meer achter? Wageningen Universiteit doet er veel onderzoek naar, want meer kennis over biodiversiteit is zeker belangrijk voor ons welzijn, voor de economie en voor het klimaat. Met meer aandacht voor biodiversiteit kan ook de landbouw efficiënter werken: lagere kosten en hogere opbrengsten. Met de alsmaar groeiende wereldbevolking is dat geen overbodige luxe.
foto: Pixabay

Vanaf dit artikel zullen we met een aantal posts proberen een antwoord te geven op de vraag waarom biodiversiteit zo belangrijk is. Wageningen Universiteit is daarbij onze gids.

Wat verstaan we onder biodiversiteit?
Simpel gezegd is dat de verscheidenheid van leven binnen een bepaald gebied. Dat kan een waterdruppel zijn of een theelepel aarde, tot wel de gehele planeet. Het gaat dan om de soorten planten, dieren, schimmels en micro-organismen zoals virussen en bacteriën. Maar verder ook de genetische variaties binnen die soorten. In een gezond milieu houden die elkaar in evenwicht. Er is dus sprake van onderlinge afhankelijkheid en interactie. Wetenschappers willen daar het fijne van weten.

Je kunt dus stellen dat biodiversiteit een gigantische economische waarde vertegenwoordigt.

Kijk eens naar de mug. Hoe verwensen de meeste mensen dat dier? We doen er alles aan om er vanaf te komen. Maar is dat wel verstandig? Je zou denken, wat maakt dat nu uit? Toch is de mug een wezenlijk onderdeel van de biodiversiteit. Hun eieren en larven vormen een voorname voedselbron voor veel andere dieren, bijvoorbeeld vissen. En voor bepaalde vleermuissoorten zijn muggen eveneens hoofdvoedsel. Die op hun beurt.... Doordat muggen voor bepaalde diersoorten een stabiele voedselbron zijn, kunnen die dieren overleven en tegelijk ook op andere plaaginsecten jagen, die bijvoorbeeld voedselgewassen bedreigen.

Ook mensen leven dankzij biodiversiteit
Zo goed als alles wat mensen eten en gebruiken is terug te voeren op biodiversiteit. Dat betreft zowel wilde als 'tamme' dieren en planten. Ook de meeste bouwmaterialen, industriële grondstoffen en medicijnen danken we aan biologische hulpbronnen. En veel toeristen bezoeken bepaalde gebieden juist vanwege de natuur. Je kunt dus stellen dat biodiversiteit een gigantische economische waarde vertegenwoordigt. Het is de basis van duurzame oplossingen, van maatschappelijke en economische baten.
Volgens berekeningen van de Verenigde Naties zijn 40% van de wereldeconomie en 80% van de behoeften van arme bevolkingsgroepen van de natuur afhankelijk. Daarbij komt ook nog, dat hoe rijker de biodiversiteit is, hoe groter de kans op nieuwe medicijnen en oplossingen voor de klimaatverandering.
De mens is ook maar een (zoog)dier en is als zodanig gewoon een onderdeel van die grote biologische machine. Door defecten aan die machine kan hij zomaar stilvallen.

Het positieve effect van de natuur op ons mensen blijkt al uit het feit, dat we door contact met groene natuur minder snel ziek worden en sneller genezen. Op het werk zijn we tot wel 15% productiever. De natuur is ook een belangrijk deel van onze identiteit en onze culturele achtergrond. Je kunt hier niet zomaar overheen stappen. Moeder natuur is sterker dan de mensen met hun slimme uitvindingen en technologieën.  We moeten daarom met de natuur werken, niet ertegen.

Deze blog is een voortzetting van het boek Duurzaam groen en welzijn
Blijf op de hoogte en abonneer je op de nieuwsbrief: http://eepurl.com/bRSGNP
Deel dit bericht met je netwerk via onderstaande buttons.