Biodiversiteit onder druk in steden

Dit artikel gaat over biodiversiteit in de steden. En deze blog gaat over groen en welzijn van mensen, met name de stadsbewoner. Waar zijn de raakpunten? Een zo groot mogelijke biodiversiteit is een voorwaarde voor een gezond, groen ecosysteem. En aan dat laatste ontlenen we ons welzijn. Nu staat de biodiversiteit voortdurend onder druk. Dat komt omdat verschillende factoren van invloed zijn op de biodiversiteit.
Waarom leven er geen dinosaurussen meer? Omdat er een moment kwam dat het ecosysteem waarin zij leefden, niet meer in staat was dino's te onderhouden. Veranderingen in het ecosysteem, zoals klimaat er één van is, veroorzaken migraties en extincties. Zo past de natuur zich aan.

Foto: Pixabay. Kolibrievlinder steeds minder zeldzaam.

Tegenwoordig zien we planten en dieren die enkele decennia geleden nog vooral zuidelijk van Parijs leefden. En in Zuid-Frankrijk verdwijnen langzaam aan soorten, die toentertijd juist daar 'inheems' waren. Zo zullen over enige tijd ook beuken steeds meer noordelijk migreren en in het zuiden langzaam verdwijnen. Wijndruiven doen het goed tot in Drenthe. Alles is langzaam noordwaarts aan het verschuiven.

Ook op kleinere schaal zien we afwijkingen. In onze steden kunnen parkieten en papegaaien overleven. En sommige insectensoorten verlaten onze steden omdat het voor hun juist te warm wordt. Daar tegenover staan dan weer soorten die net als de parkieten het goed doen in de steden en op het platteland minder. Zo zou ook de gevaarlijke tijgermug op termijn in steden kunnen overleven. Dit is het gevolg van het hitte-eiland effect in stedelijk gebied. In de steden is het als gevolg van verharding en bebouwing gemiddeld een paar graden warmer dan buiten de bebouwde kom. Dit is ook de oorzaak van hitte-stress in warme zomers, die mensen ziek en improductief maakt.

Belangrijk is ook, dat er verbindingen tussen de groene oases van de steden bestaan.

Is dit erg? Wie graag ziet dat alles bij het oude blijft vindt dit erg. Een hang naar nostalgie. En toch...., als we naar mijn voorbeeld van de dinosaurussen kijken, dan zie je dat veranderingen in biodiversiteit helemaal niet zo erg hoeven te zijn. Enig nadeel: het aantal soorten blijft gestaag afnemen. De biodiversiteit verarmt wereldwijd.

Wat kun je doen om te zorgen dat planten en dieren niet zo snel de stad verlaten?
Daar komt het groen ons te hulp. Met meer groen in de steden kun je de gevolgen van hitte-stress enigszins beperken. Dat is goed voor het welzijn en de gezondheid van (kwetsbare) mensen, maar zorgt ook dat meer planten en dieren het uithouden. Belangrijk is ook, dat er verbindingen tussen de groene oases van de steden bestaan. Zo zijn dieren en planten niet op hun kleine plekje opgesloten. Ze kunnen zich beter verspreiden wat de kans op inteelt verkleint. Dat is vooral voor de fauna belangrijk.  Sommige dieren hebben zo'n corridor ook nodig om zich veilig te kunnen verplaatsen en voedsel te vinden. Denk bijvoorbeeld aan vogels en vleermuizen.
Hier ligt een taak voor de gemeenten, die met het openbaar groen voor zulke verbindingen kunnen zorgen. Maar ook wij burgers kunnen de planten en dieren in onze steden helpen, door bloeiende en vrucht dragen planten in onze tuinen en op de balkons te zetten. Een gazonnetje is dus echt onvoldoende. Er zijn bomen, struiken en kruidachtige planten nodig. Liefst een diversiteit aan planten die over drie seizoenen bloeien, zodat met name bijen grotere overlevingskansen hebben. Nu gebied de eerlijkheid om hier te vermelden, dat bijen het juist in steden beter doen dan op het platteland. Dat komt doordat daar vooral monoculturen  ontstaan, die de landbouw rendabel moeten maken. En als bijen in hun omgeving te weinig voedsel vinden, gaan ze niet verder zoeken, maar schakelen over op noodrantsoen. Midden in de zomer gaan ze leven zoals in de winter. Je hoeft niet gestudeerd te hebben, om te begrijpen dat dit slecht is voor de conditie van zo'n bijenvolk.

De conclusie van dit artikel is dan ook een beetje dubbel. Enerzijds moeten we niet bang zijn voor veranderingen in de biodiversiteit. Anderzijds kunnen we ongewenste en te snelle veranderingen in stedelijk gebied beter tegenwerken door meer groen in onze leefomgeving te introduceren. Meer groen is goed voor het welzijn van mensen, maar ook van alle planten en dieren die in onze omgeving leven. En dat hele plaatje zorgt er voor dat wij meer kunnen genieten van een soortenrijkdom in onze steden. Ook mensen die hier geen oog voor hebben (of zeggen dat het ze niet 'boeit') profiteren onbewust van een rijke biodiversiteit. Zeg nauw zelf, het is toch bijzonder als je zo'n kolibrievlinder in je achtertuin ontdekt.

Deze blog is een voortzetting van het boek Duurzaam groen en welzijn
Blijf op de hoogte en abonneer je op de nieuwsbrief: http://eepurl.com/bRSGNP
Deel dit bericht met je netwerk via onderstaande buttons.

Bomen op landbouwgrond

Uit onderzoek van Wageningen Universiteit & Research blijkt dat bomen op landbouwgrond een grote invloed hebben op het klimaat. Vastlegging van CO2 blijkt groter dan tot dusverre werd aangenomen. Bosbouw binnen agrarische landschappen verdient daarom meer aandacht. Ook houtwallen, waarin houtvorming plaatsvindt, is in dat opzicht belangrijk. Er is meer. We kijken in dit artikel ook naar het economisch belang van bossen en houtwallen voor de boer, voor de biodiversiteit en voor culturele aspecten, zoals recreatie en toerisme.

Foto: Staatsbosbeheer

Een internationale groep onderzoekers, waaronder de WUR hoogleraar Meine van Noordwijk, analyseerde data over bomen op landbouwgrond. Uit onder andere satellietbeelden blijkt dat in 2010 ongeveer de helft van het landbouwareaal voor minstens 10% met bomen bedekt is. Een toename van 2% ten opzichte van 2000. Waarom is deze kennis belangrijk?
Wereldwijd is landbouw verantwoordelijk voor meer dan een kwart van de uitstoot van broeikasgassen. Een belangrijke oorzaak is dat er veel bos gekapt werd om plaats te maken voor weidegronden. De  CO2 opnamecapaciteit van gras en landbouwgewassen kan echter niet op tegen de capaciteit van bomen en struiken. Door de 2% toename van bomen in landbouwpercelen is aanmerkelijk meer CO2 vastgelegd: dat steeg van 5 naar 21 ton koolstof per hectare. Dat is bijna 0,75 gigaton per jaar. Door de omzetting van regenwoud naar landbouwgrond, zoals bijvoorbeeld in Brazilië en Indonesië op grote schaal gebeurt komt jaarlijks liefst 0,85 gigaton CO2 vrij. Daar staat tegenover dat juist in die landen momenteel de aanwas van bomen het grootst is, evenals in China en India. Onder andere in Argentinië gaat er netto bos verloren en neemt de CO2 belasting toe.
Volgens de onderzoekers is de aanwas van bomen vooral te danken een het feit, dat de boeren in die landen slimmer zijn geworden en het nut van de bomen hebben (her)ontdekt.

Als je natuur de ruimte geeft komt hij je te hulp, gratis.

De bomen zorgen namelijk voor een milder microklimaat, minder windbelasting, ze houden vocht langer vast en dragen bij aan de vruchtbaarheid van de bodem. Daar kunnen we aan toevoegen dat bomen ook voor meer biodiversiteit zorgen. Dit laatste is belangrijk. Volgens insectendeskundigen is het moderne boerenland niet meer geschikt voor bijen. Toch hebben de boeren bijen juist nodig voor rendabele productie. Daarnaast herbergen bomen en houtwallen talrijke insecten en vogels die plaaginsecten aanvallen. Bovendien houden bomen en houtwallen erosie tegen. Als je natuur de ruimte geeft komt hij je te hulp, gratis. En langdurig, zonder extra investeringen, wel met een beetje extra aandacht.
De afwisseling tussen akkers en weilanden enerzijds en lanen, houtwallen en bossen anderzijds maakt het landschap ook aantrekkelijk voor recreatie. En waar mensen ontspanning zoeken zijn er ook kansen voor ondernemers.
Door bomen en houtwallen in landbouwgebieden hebben boeren gemiddeld genomen minder verlies van gewassen en lagere productiekosten. Als dan ook nog meer aandacht wordt gegeven aan een gezond bodemleven is daarnaast minder bemesting nodig en hebben gewassen uit zichzelf meer weerstand tegen ziekten en plagen. De natuur is je bondgenoot.

De Global Forest Watch organisatie monitort wereldwijd de afname en toename van bomen en je kunt dat volgen via hun interactieve website.

Deze blog is een voortzetting van het boek Duurzaam groen en welzijn
Blijf op de hoogte en abonneer je op de nieuwsbrief: http://eepurl.com/bRSGNP
Deel dit bericht met je netwerk via onderstaande buttons.