Hoe planten het CO2 niveau leefbaar houden.

 

Tijdens een ijstijd daalde het CO2 gehalte sterk, waardoor de aarde afkoelde, maar het bleef altijd net boven een ondergrens hangen. Het bleef net warm genoeg om de meeste planten in leven te houden. Dit was voor wetenschappers een groot raadsel. Het vermoeden bestond dat de planten zelf hiermee te maken hadden. Maar hoe dan?

Al eerder hebben we vastgesteld dat planten meer zijn dan simpele decoratie van het landschap. Ze blijken in staat te zijn om met elkaar te communiceren en hun omgeving waar te nemen. En ze blijken in staat hun omgeving zodanig te beïnvloeden dat hun overlevingskansen gewaarborgd worden. Daarin blijken ze succesvoller dan mensen.

In boomfossielen van 20.000 jaar oud vonden onderzoekers aanwijzingen voor het proces, waarmee bomen hun eigen overleven managede. Dat proces noemde men fotorespiratie. De planten begonnen zuurstof op te nemen en koolstofdioxide uit te stoten. Het omgekeerde van fotosynthese, waarbij koolstof wordt vastgehouden voor de opbouw van cellen zuurstof wordt uitgestoten.  Volgens metingen van moleculen bleek dat fotosynthese wel nog plaatsvond, maar dat CO2 niet in het hout en de bodem wordt opgeslagen, Het werd direct weer aan de omringende lucht afgegeven.
Planten kunnen dus een rem zetten op ongewenste veranderingen in het milieu. In dit geval dus afkoeling.

Werkt dit ook voor ongewenste opwarming? Blijkbaar werkt die handrem minder goed, waarschijnlijk omdat de mens nu in dit proces de storende factor is. Maar hierover zullen ongetwijfeld vervolgonderzoeken komen.

Deze blog is een voortzetting van het boek Duurzaam groen en welzijn - Gratis voor donateurs van Stichting Groen Weert. (www.groenweert.nl).

Deel dit bericht met je netwerk via onderstaande buttons.

In je gemeente meer groen, of beter groen?

 

Bomenpaspoort bij een monumentale
beuk in Weert

In veel Nederlandse steden wordt best wel aandacht besteed aan de openbare groenvoorziening. Daarbij zijn vooral bomen heel belangrijk. Toch zien ecologen en klimaatdeskundigen dat die groenvoorziening niet altijd het gewenste effect heeft. Niet voor het milieu, niet voor biodiversiteit, niet voor welzijn en gezondheid van de inwoners. 
Wat schort er dan aan?

Voor een optimaal effect van bomen in steden is de 3+30+300 regel geïntroduceerd.
Dit betekent dat je vanuit je woning, werkplek (of school) toegang moet hebben tot groen:
- Vanuit je verblijfplek moet je minimaal 3 bomen kunnen zien, vooral het groen, dus de boomkroon.
- De leefomgeving moet voor zeker 30% bedekt zijn met groen in diverse lagen, van gras tot bomen.
- Vanaf je woon- of werkplek moet je binnen 300 meter een goed dekkende groenvoorziening kunnen bereiken. Denk aan een park of een laan met brede groenstrook, bijvoorbeeld een border met gras, kruiden, struiken en bomen.
De ecosysteemdiensten van bomen laat zich met speciale modellen uitrekenen. Dit wordt bijvoorbeeld weergegeven met het bomenpaspoort op de foto.

Zorg voor diversiteit in zowel horizontale als verticale richting

Die variatie is erg belangrijk. Niet alleen voor de biodiversiteit: diverse planten trekken ieder diverse soorten insecten aan, en die op hun beurt is weer aantrekkelijk voor vogels en (kleine) zoogdieren. En hoe leuk is het als je in het najaar een verscheidenheid aan paddenstoelen in je straat kunt vinden.
Daarnaast is die verscheidenheid van groen belangrijk voor het groen zelf. Juist door die diversiteit blijft het groen langer gezond. Ziekten en plagen krijgen minder kans. In een monocultuur kan een plaag in één keer een massa planten beschadigen of zelfs doden. In een biodiverse cultuur worden plagen vaak beperkt tot één of enkele exemplaren. Bovendien speelt de grote verscheidenheid aan insecten en m.n. vogels een belangrijke rol bij het bestrijden van plagen.

Ook wordt vaak voor een verkeerde boomsoort gekozen voor de plek waar die geplant wordt. Zo'n boom ontwikkelt zich slecht, wordt ten koste gaat van vitaliteit, zodat zo'n boom geen toekomst heeft. Maak nooit de fout om de groei van bomen te spiegelen aan die van mensen. Bomen groeien langzaam, maar kunnen dan ook heel oud worden. De meeste boomsoorten worden na 80 jaar volwassen.

Voor groenbeheerders is het belangrijk om aandacht te besteden aan de verticale en de horizontale diversiteit. Vaak wordt de bodem niet of te weinig bij de planning betrokken. Maar juist de bodemgesteldheid en wortelgroei hebben grote invloed op alles wat er boven de grond gebeurt. Wortels hebben ruimte nodig en zij sluiten aan op netwerken van wortels (van andere planten) en bodemschimmels. Die netwerken zijn enorm belangrijk voor een gezonde ontwikkeling boven de grond. 

Burgerinitiatief 
Als burger heb je zeker invloed op een gezonde en duurzame ontwikkeling van stedelijk groen. Ook als je gemeentebestuur op papier het juiste nastreeft kan het zijn dat er in jouw straat of jouw wijk het één en ander fout gaat met het openbaar groen. Handhaving is dan het sleutelwoord. Spreek je gemeente erop aan, dat ze doen wat ze beloven en erop toezien dat het ook volgens de richtlijnen uitgevoerd wordt.

Je bent als burger niet machteloos tegenover (lokale) overheden. Je kunt altijd als belanghebbende een zaak aanhangig maken bij het gemeentebestuur. Je kunt natuurlijk ook een burgerinitiatief starten en via dat platform langdurig een vinger aan de pols houden, voor wat betreft natuur en milieu. In Weert hebben we bijvoorbeeld de Stichting Groen Weert (SGW). We werken inmiddels samen met andere organisaties en ook is de samenwerking met de gemeente goed.

Deze blog is een voortzetting van het boek Duurzaam groen en welzijn - Gratis voor donateurs van Stichting Groen Weert. (www.groenweert.nl).
Deel dit bericht met je netwerk via onderstaande buttons.

Meer lezen: Nature Today

Probiotica voor de plantenwereld

Foto: Pixabay

 Gebruik jij ook probiotica? Voor onze darmen zijn ze heel belangrijk. Dus moet je zorgen dat die bacteriën in je darmen op sterkte blijven en regelmatig gevoed worden door (fermenteerbare) voedingsvezels te eten.
Maar die bacteriën (en schimmels) zijn niet alleen belangrijk voor het mircobioom van dieren (en dus mensen). Ook planten danken hun gezondheid en voortbestaan aan deze microwereld, we noemen het fytobioom.

Onderzoekers van de universiteit van Lausanne laten ons kennismaken met de ondergrondse wisselwerking tussen wortels en de microwereld, aantrekkingskracht, strijd en verraad. Het is een dynamische wereld die de gezondheid van natuurgebieden en de landbouw bepalen. Het laat ook zien welke factoren deze dynamiek onder druk zetten, zoals overbemesting en stikstofverbindingen, chemische bestrijdingsmiddelen en het klimaat (langdurige droogte en/of wateroverlast). Een gezonde samenwerking tussen de wortels en het microbioom onder onze voeten is essentieel voor een gezonde flora. En voor de toekomst van de landbouw.

In deze wisselwerking spelen ook insecten een belangrijke rol. Zoals we allemaal weten is met name de biodiversiteit en de biomassa van de insectenwereld ernstig bedreigd. Dit alles verstoort het evenwicht in het fytobioom en daarmee de gezonde groei van planten.

Net als in onze darmen kunnen daardoor 'slechte bacteriën en schimmels" de overhand krijgen wat het organisme bevattelijk maakt voor ziekten. Er zijn heel wat parasiterende schimmels die klaar liggen om de macht over te nemen, zodra de plant verzwakt. Denk bij bomen bijvoorbeeld aan reuzenzwam en honingzwam. Bij gezond evenwicht krijgen deze schimmels geen kans, maar slaan toe zodra de plant enige vorm van zwakte toont. Met een gezond fytobioom kan een boom een periode van droogte best overleven. Een verstoord microleven is dan bedreigend en vaak ook meteen het doodvonnis.

Planten redden zich vaak door glutamine te lekken waarmee (goede) bacteriën en schimmels zich voeden. Daarmee mobiliseert de plant een leger dat bedreigingen in toom houdt. Maar soms, als het evenwicht verstoord is, pakt deze strategie verkeerd uit en ontwikkelen zich juist slechte microben, die het voortbestaan van de plant bedreigen. Door minder kunstmest en pesticiden te gebruiken kunnen boeren deze mismatch voorkomen. Hieruit blijkt dat de werkwijze van traditionele landbouw het eigen voortbestaan ondermijnt. Om de sector en de voedselzekerheid te waarborgen is het dus belangrijk om over te schakelen op meer biologische landbouwsystemen. 

Deze blog is een voortzetting van het boek Duurzaam groen en welzijn - Gratis voor donateurs van Stichting Groen Weert. (www.groenweert.nl).
Deel dit bericht met je netwerk via onderstaande buttons.

Hoe planten kennis aan nageslacht doorgeven

 

Graphic: Pixabay

In deze BLOG heb ik vaker een artikel gewijd aan eigenschappen van planten die een zekere intelligentie suggereren. De reden is, dat er steeds ontdekkingen worden gedaan die een antwoord geven op de vraag, hoe planten overleven. Bij gevaar kunnen ze niet vluchten of vechten. Hoe doen ze het dan?

Planten kunnen zich met fysieke eigenschappen, bijvoorbeeld stekels en doornen, en met biochemische wapens tegen vraat weren. Een andere bedreiging is teveel of juist te weinig water. De laatste tijd is vooral droogte voor veel planten een uitdaging. Wie zich niet aanpast zal niet overleven. Sommige planten migreren. Zo zien we nu al dat bijvoorbeeld beuken in zuidelijke regionen onder druk staan en zich minder goed voortplanten, terwijl ze zich in noordelijke richting juist uitbreiden.

Het meest flexibel zijn planten met de inzet van biochemische wapens, de plantenstoffen. Hierover communiceren de planten ook via feromonen en signalen via schimmelnetwerken. Maar dat is in het hier en nu. Planten zijn goed in staat om dit wapen aan te passen aan nieuwe bedreigingen en hierover met soortgenoten te communiceren. Maar moeten nakomelingen dan telkens het wiel opnieuw uitvinden? vroegen wetenschappers van de Universiteit Gent zich af.

De plantenstoffen worden alleen ingezet bij acute bedreiging, want de aanmaak en verspreiding hiervan kost een plant veel energie. Bij een acute bedreiging zal de plant de juiste stoffen in de juiste concentratie aanmaken om zich te weren tegen precies die insectenvraat. Communicatie heeft tot doel om soortgenoten te waarschuwen, die zich dan met aanmaak van plantenstoffen klaarmaken voor de strijd, en om de juiste hulptroepen te waarschuwen. Dit zijn dan met name roofinsecten die het op de plaaginsecten gemunt hebben.  Ook bij nog onbekende dreigingen slagen planten erin de juiste mix te vinden, op voorwaarde dat de plant vitaal genoeg is. Bij droogtestress, bijvoorbeeld, kan dat systeem haperen, zoals we gezien hebben bij miljoenen sparren die door de letterzetterkever verloren gingen.

De geslaagde strategie wordt in het geheugen van de plant vastgelegd, klaar voor de volgende aanval. Dit geheugen is feitelijk epi-genetische code die ook in de zaden terecht komt. Op deze manier wordt ook het nageslacht voorbereid. Ook in de plantenwereld leren de jongeren van de ouden.

Deze blog is een voortzetting van het boek Duurzaam groen en welzijn - Gratis voor donateurs van Stichting Groen Weert. (www.groenweert.nl).
Deel dit bericht met je netwerk via onderstaande buttons.

Hebben planten een bewustzijn?

 

Om die vraag te beantwoorden moet je de menselijke betekening van bewustzijn loslaten. Hebben honden een bewustzijn? Hebben paarden een bewustzijn? Aangezien wij mensen deze dieren vaak een zekere intelligentie toedichten vinden wij zulke vragen best relevant. Maar de fout die wij maken, wij als evenbeeld van de schepper, is dat wij ons als maat der dingen zien. Met welk recht?!

Terug naar de planten. Even voor de duidelijkheid: bomen zijn ook planten.
Al rond 2015 leerde de Duitse boswachter Peter Wohlleben ons wat hij in zijn revier ontdekte. Bomen communiceren met elkaar en met organismen in de bodem ( de mycorrhiza schimmels) over het delen van voeding en bedreigingen. Bomen registreren wat er in hun omgeving gebeurt. Het verschil met dieren is, dat planten gebonden zijn aan de plek waarin hun wortels groeien, terwijl dieren ook kunnen vluchten. Planten hebben daarvoor een eigen strategie ontwikkeld.

Dit inzicht heeft wetenschappers in verschillende landen uitgedaagd om te onderzoeken of planten ook een bewustzijn hebben. Niet in de menselijke betekenis, want daar is een centraal zenuwstelsel of brein voor nodig. Dat hebben planten dus niet. Toch blijken planten in staat om te leren, te onthouden en te communiceren. Zowel met soortgenoten als met andere organismen.
Dat begint al met zaden. Een zaadje landt ergens op een plek waar het zou moeten kiemen. Maar of dat gaat gebeuren hangt van veel factoren af. De plek moet voldoende vochtig zijn en de juiste zuurgraad hebben. De temperatuur moet kloppen. Meestal heeft de plant ook schimmels nodig om zich te kunnen ontwikkelen. Alles moet kloppen, anders ontkiemt het niet. Een zaadje moet dus al die factoren registreren.

Met soortgenoten. Bij bedreigingen gaan er signalen naar soortgenoten over de aard en ernst van de bedreiging. Soortgenoten reageren dan met de aanmaak van extra concentratie plantengif en bladeren worden taaier, zodat vraat onaantrekkelijk wordt. Soms zelfs dodelijk. Ook kunnen planten voeding met soortgenoten delen, als het even niet zo goed gaat. Peter Wohlleben beschrijft in een van zijn boeken, hoe hij ontdekte dat de stobbe van een gevelde beuk na 20 jaar nog door omstanders in leven wordt gehouden. Canadese wetenschappers hebben ontdekt hoe moederbomen hun zaailingen van voeding voorzien, zolang ze nog te weinig licht ontvangen voor optimale fotosynthese. Hierbij maken bomen gebruik van feromonen via de bladeren en het netwerk van bodemschimmels. Ook maken bomen direct contact met buren via wortelknopen. Er zijn zelfs studies die aantonen dat bomen daarvoor ook gebruikmaken van elektromechanische straling - laagfrequente radiosignalen.

Andere organismen. De feromonen die bomen afscheiden worden ook begrepen door (roof)insecten, die te hulp schieten zodra zich een plaag voordoet. Planten bedrijven ruilhandel met de mycorrhiza schimmels. De schimmels leveren dan water en mineraalzouten via de wortelpunten en krijgen in ruil daarvoor een deel van de suikers die middels fotosynthese ontstaan. De planten gebruiken de schimmelnetwerken ook om met soortgenoten te communiceren. Dit wordt dan ook het wood wide web genoemd.

Als je planten ziet als een levensvorm en niet als een decorstuk, en de mens als de maat der dingen los laat, zie je inderdaad dat planten een zekere vorm van intelligentie vertonen. Of er dan ook sprake is van een bewustzijn, is een vraag die nog niet eenduidig beantwoord is. Maar op de universiteit van Murcia wordt daar nu onderzoek naar gedaan. Filosoof/onderzoeker Paco Calvo ziet daar steeds meer bewijs voor. Maar...planten leven langzaam en misschien is dat een drempel als we bewustzijn en intelligentie van planten willen begrijpen.

Deze blog is een voortzetting van het boek Duurzaam groen en welzijn - Gratis voor donateurs van Stichting Groen Weert. (www.groenweert.nl).
Deel dit bericht met je netwerk via onderstaande buttons.

Even reclame voor mezelf: https://www.bol.com/nl/nl/p/600-square-miles/9300000047573684/

Waarom sterven er medio juli zoveel hommels?

Hommels op passieflora

Eind juni, begin juli zien we heel veel hommels op straat liggen. Velen zijn al dood. Wat is er aan de hand?

Vooral onder lindebomen zie je vaak hommels op de grond liggen. Dat is heel verklaarbaar. Linde ruikt heerlijk en is bij hommels favoriet. Ze vliegen er massaal op af. Dat kan ertoe leiden dat er voor al die bezoekers te weinig nectar is en dan kunnen de vermoeide hommels niet meer verder, ze vallen uit zwakte op straat. Sommige sterven kort daarna. Ook op andere plekken liggen vaak dode of stervende hommels op straat door gebrek aan voedsel, of omdat de voedselbronnen te ver van elkaar af liggen om met een lege maag te overbruggen.

Hoe kun je helpen? 

Je kunt de dieren suikerwater aanbieden. Maar haal ze dan eerst weg bij de lindeboom. Want als ze weer bijkomen en de lindebloesem ruiken, zullen ze direct terug vliegen en dan los je natuurlijk niets op.
Neem ze mee en laat ze met wat suikerwater bijkomen. Zorg er ook voor dat er in de directe omgeving andere bloemen staan met voldoende nectar. Een vlinderstruik is ideaal, daar zijn hommels ook gek op. Ook al is de vlinderstruik een (woekerende) exoot, hij voldoet als voedselplant voor insecten zoals bijen/hommels uitstekend.

Het is sowieso verstandig om in tuinen en op balkons bloemrijke planten te zetten. Door de intensieve landbouw en verstening in de bewoonde gebieden is er voor insecten een te laag voedselaanbod om te overleven. Dat heeft al tot massasterfte geleid: Duitse onderzoekers hebben vastgesteld dat de massa aan vliegende insecten de laatste 10-15 jaar met liefst 96% is afgenomen. Kijk maar naar de voorruit van je auto na een lange (vakantie)rit, dan weet je genoeg. Dit heeft ook gevolgen voor het overleven van insecteneters, zoals vogels, maar ook de voedselproductie voor mensen en boerderijdieren.

Deze blog is een voortzetting van het boek Duurzaam groen en welzijn - Gratis voor donateurs van Stichting Groen Weert. (www.groenweert.nl).
Deel dit bericht met je netwerk via onderstaande buttons.

Even reclame voor mezelf: https://www.bol.com/nl/nl/p/600-square-miles/9300000047573684/

Echte kaas maken zonder (koe)melk komt dichterbij

 

Graphic: Pixabay

Waarom zou je zo graag vega-kaas willen maken? Niet alleen om de vegetarische gemeenschap te plezieren, maar ook om een milieu/klimaatprobleem te tackelen. Om een kilo kaas te maken komt er 24 kilo CO2 vrij. OK, dat is nog altijd veel minder dan de 100 kilo CO2 voor 1 kilo rundvlees, maar de wetenschappers streven naar 0 kilo. Bovendien moet vega-kaas ook echt kaas zijn, alleen zonder daarvoor echte melk te gebruiken.

Met de huidige methode lukt het niet om kaas en yoghurt te maken die ook echt zo smaakt. Het probleem zit hem in de onvermogen om caseïne-enzymen te fosforyleren (fosfaten toevoegen). Maar dat gaat veranderen.

Deense wetenschappers zijn erin geslaagd om een bepaald type ecoly bacterie wel caseïne met de gewenste fosfaten te laten produceren. Dit gaat dan om één type, één smaak. Er zijn natuurlijk meer koeienrassen die melk leveren, maar ook geiten en schapen, allemaal verschillende smaken.  Daar is nog wat werk aan te doen, maar die ene oplossing wordt alvast opgeschaald. Ook dat is een leerproces. Het helpt misschien om die 'namaakkaas' sneller in de winkels te krijgen. Dan doen we eindelijk iets voor al die zielige kalfjes.

Deze blog is een voortzetting van het boek Duurzaam groen en welzijn - Gratis voor donateurs van Stichting Groen Weert. (www.groenweert.nl).
Deel dit bericht met je netwerk via onderstaande buttons.