Terug naar de planten. Even voor de duidelijkheid: bomen zijn ook planten.
Al rond 2015 leerde de Duitse boswachter Peter Wohlleben ons wat hij in zijn revier ontdekte. Bomen communiceren met elkaar en met organismen in de bodem ( de mycorrhiza schimmels) over het delen van voeding en bedreigingen. Bomen registreren wat er in hun omgeving gebeurt. Het verschil met dieren is, dat planten gebonden zijn aan de plek waarin hun wortels groeien, terwijl dieren ook kunnen vluchten. Planten hebben daarvoor een eigen strategie ontwikkeld.
Dit inzicht heeft wetenschappers in verschillende landen uitgedaagd om te onderzoeken of planten ook een bewustzijn hebben. Niet in de menselijke betekenis, want daar is een centraal zenuwstelsel of brein voor nodig. Dat hebben planten dus niet. Toch blijken planten in staat om te leren, te onthouden en te communiceren. Zowel met soortgenoten als met andere organismen.
Dat begint al met zaden. Een zaadje landt ergens op een plek waar het zou moeten kiemen. Maar of dat gaat gebeuren hangt van veel factoren af. De plek moet voldoende vochtig zijn en de juiste zuurgraad hebben. De temperatuur moet kloppen. Meestal heeft de plant ook schimmels nodig om zich te kunnen ontwikkelen. Alles moet kloppen, anders ontkiemt het niet. Een zaadje moet dus al die factoren registreren.
Met soortgenoten. Bij bedreigingen gaan er signalen naar soortgenoten over de aard en ernst van de bedreiging. Soortgenoten reageren dan met de aanmaak van extra concentratie plantengif en bladeren worden taaier, zodat vraat onaantrekkelijk wordt. Soms zelfs dodelijk. Ook kunnen planten voeding met soortgenoten delen, als het even niet zo goed gaat. Peter Wohlleben beschrijft in een van zijn boeken, hoe hij ontdekte dat de stobbe van een gevelde beuk na 20 jaar nog door omstanders in leven wordt gehouden. Canadese wetenschappers hebben ontdekt hoe moederbomen hun zaailingen van voeding voorzien, zolang ze nog te weinig licht ontvangen voor optimale fotosynthese. Hierbij maken bomen gebruik van feromonen via de bladeren en het netwerk van bodemschimmels. Ook maken bomen direct contact met buren via wortelknopen. Er zijn zelfs studies die aantonen dat bomen daarvoor ook gebruikmaken van elektromechanische straling - laagfrequente radiosignalen.
Andere organismen. De feromonen die bomen afscheiden worden ook begrepen door (roof)insecten, die te hulp schieten zodra zich een plaag voordoet. Planten bedrijven ruilhandel met de mycorrhiza schimmels. De schimmels leveren dan water en mineraalzouten via de wortelpunten en krijgen in ruil daarvoor een deel van de suikers die middels fotosynthese ontstaan. De planten gebruiken de schimmelnetwerken ook om met soortgenoten te communiceren. Dit wordt dan ook het wood wide web genoemd.
Als je planten ziet als een levensvorm en niet als een decorstuk, en de mens als de maat der dingen los laat, zie je inderdaad dat planten een zekere vorm van intelligentie vertonen. Of er dan ook sprake is van een bewustzijn, is een vraag die nog niet eenduidig beantwoord is. Maar op de universiteit van Murcia wordt daar nu onderzoek naar gedaan. Filosoof/onderzoeker Paco Calvo ziet daar steeds meer bewijs voor. Maar...planten leven langzaam en misschien is dat een drempel als we bewustzijn en intelligentie van planten willen begrijpen.
Deze blog is een voortzetting van het boek Duurzaam groen en welzijn - Gratis voor donateurs van Stichting Groen Weert. (www.groenweert.nl).
Deel dit bericht met je netwerk via onderstaande buttons.
