Hoe herbebossen toch fout kan gaan

Bij de BBC vond ik een filmpje dat duidelijk maakt hoe belangrijk het planten van nieuwe bossen is, maar ook wat er dan mis kan gaan. Onderliggende boodschap is, laat de oude bossen, en dan vooral de oude tropische regenwouden in takt.  Hieronder een globale weergave van dat filmpje.

Het zal je waarschijnlijk niet verbazen om hier te lezen dat bossen wereldwijd afnemen en dat het milieu daar flink onder te lijden heeft. Het is ook een van de drijvende krachten van de klimaatverandering. Wat is er eigenlijk aan de hand?

Wetenschappers zijn verdeeld over de vraag of bossen wereldwijd ook echt aan het afnemen zijn. Ja, er gaat bos verloren, maar er worden ook veel nieuwe bossen aangeplant. Er is wel overeenstemming dat er lokaal grote verschillen zijn, zoals onderstaand plaatje laat zien.

Bron: BBC - Nature 2018

De groene stippen laten zien waar er een toename van bossen is. De rode stippen tonen de afname van bossen in de periode van 1982 tot 2016.

Je ziet vooral grote verliezen in de tropische regio's: de Amazone, Centraal Afrika en Zuid-Oost Azië. Hier wordt gekapt voor de houthandel en om landbouw grond vrij te maken. Ook natuurbranden spelen een grote rol, maar dan vooral in de gematigde zones.
Gebieden met overwegend groene stippen zijn Europa, de VS en China. De toename van bossen is hier vooral mensenwerk, de aanplant van nieuwe bossen. Dat lijkt een goede ontwikkeling, maar herbebossen is niet zo eenvoudig als het lijkt en is daarom ook niet altijd de beste oplossing om de gevolgen van ontbossing te compenseren.

In sommige gevallen doet herbebossen
meer kwaad dan goed.

Dat heeft te maken van de grote verscheidenheid in biodiversiteit in de diverse regio's. Een regenwoud in Indonesië bijvoorbeeld, verschilt nogal van de wouden in Noord-Europa (ook wel Taiga genoemd). Dat zit 'm vooral in de biodiversiteit en de boomdichtheid, alsmede de capaciteit om koolstof vast te leggen. Tropische bossen slaan veel meer koolstof op dan bossen in andere regio's.

Tropische regenwouden bevatten ook de meest uitgebreide biodiversiteit en juist daar vinden we ook de meeste bedreigde planten- en diersoorten. En juist in deze regio's is de ontbossing het hevigst. En het neemt eerder toe, dan af.

De schade door het kappen van natuurlijke bossen kan niet eenvoudig gecompenseerd worden door elders nieuwe bossen aan te planten. Toch juichten we elke vorm van herbebossen toe als een oplossing om klimaatverandering tegen te gaan. Maar tegelijk wordt dit als alibi gebruikt om in de tropen door te gaan met ontbossing.

In sommige gevallen doet herbebossen meer kwaad dan goed. Denk bijvoorbeeld aan het beplanten van gebieden waar eerder nooit bossen zijn geweest, zoals graslanden (toendra's en savanna's of woestijnen). Dit leidt niet alleen tot weinig levensvatbare bossen, maar vormt ook een bedreiging van de lokale ecosystemen.
Ook het planten van verkeerde boomsoorten kan onverwachte gevolgen hebben. Dat hebben ze bijvoorbeeld in China gemerkt. Sinds 1970 is men daar bezig met het planten van miljarden bomen om woestijnvorming in het noorden een halt toe te roepen. In het begin van dit project werden bomen geplant die niet geschikt waren voor de bodem en het klimaat. Dit leidde tot nog meer watertekort en de bomen stierven spoedig door droogtestress.

Volgens de deskundigen biedt herbebossen de grootste kans op succes als men rekening houdt met het lokale milieu, zodat bomen er kunnen gedijen en oud worden. In het algemeen is de aanplant van nieuwe bossen goed voor de planeet, mist rekening wordt gehouden met het feit dat ecosystemen heel complex zijn. En dat je verlies van tropische ecosystemen niet in Siberië kunt compenseren. Je moet je verdiepen in hoe bossen groeien en wat ze daarvoor nodig hebben.

Eenvoudig nieuwe bossen aanplanten om het verlies aan biodiversiteit te compenseren is dus niet de beste manier om de planeet te redden. En wat verloren gaat komt nooit meer terug.

Deze blog is een voortzetting van het boek Duurzaam groen en welzijn
Blijf op de hoogte en abonneer je op updates door rechtsboven je e-mailadres in te vullen.
Deel dit bericht met je netwerk via onderstaande buttons.