Waarom alleen gezond groen voordeel oplevert

In het verlengde van het artikel "Stadsgroen is goud waard" moeten we ons de vraag stellen of alle stadsgroen goud waard is. Helaas moet ik melden dat dit niet zo is. Alleen gezond groen levert maatschappelijke baten. Ongezond groen kost juist baten. Aangezien het planten en onderhouden van stadsgroen een taak van de gemeenten is, is dit ook voor de gemeentelijke groenbeheerders een belangrijk aandachtspunt. Mijn ervaring is, dat dit wel leeft bij de verantwoordelijke beleidsambtenaren. Alleen zijn het stadsbestuur, maar ook de uitvoerende medewerkers, zich vaak onvoldoende bewust van de noodzaak van gezond stadsgroen.

Scharlaken eik in stadspark Weert

Eerlijkheidshalve moet ik wel melden dat de huidige groenbeheerders zitten opgescheept met groen dat is geplant in een periode, dat men daar niet zo over nadacht. En ja, toen was er ook niet zoveel kennis over stedelijk groen voorhanden als nu. Met name Duitse organisaties zoals GALK onderzoeken veel en delen hun kennis binnen een internationaal netwerk. Ook Nederlandse en Belgische gemeenten nemen in dat netwerk deel. In Nederland komt veel kennis vanuit Wageningen Universiteit en o.a. de Stichting de Vitale Groene Stad (de naam zegt al genoeg).

Leefruimte

Om een boom een gezonde toekomst te geven moet de plek waar hij komt te staan ook geschikt zijn. Het nadeel van straten en pleinen is, dat de bomen daar in een voor hun vijandige omgeving staan. De grond is verdicht en verzegeld met klinkers, tegels of asfalt. Door dat verhard oppervlak is de lucht 's zomers warm en droog. De boom beschikt daarnaast over onvoldoende vocht en kan zodoende het fotosynthese proces niet optimaal laten verlopen. In de ondergrond is een karig bodemleven, zodat de wortels zich in de verharde grond slecht ontwikkelen. Ze zoeken de laagste weerstand op en dat veroorzaakt geregeld wortelopdruk. Vaak ontbreken in de grond de juiste schimmels voor het ontsluiten van mineralen en het contact tussen de bomen onderling. Deze slechte groeiomstandigheden noodzaken tot extra onderhoud, en dat kost extra geld. Dat is jammer en onnodig als er vooraf beter over werd nagedacht.

De bomen hebben op zulke plekken een groei achterstand, een gebrekkige vitaliteit en worden niet oud. Ze kunnen zich niet goed in de bodem verankeren waardoor ze gemakkelijker omvallen. Ze hebben een gebrekkige weerstand en zijn dan ook bevattelijk voor besmetting, zeker als er ondeskundig gesnoeid wordt. Zulke stadsbomen bereiken zelden de volwassen leeftijd.

 Een volwassen (gezonde) boom staat dan
gelijk aan tien airco's.

Volwassen bomen kosten vrijwel niets aan onderhoud en geven, mits vitaal, optimaal baten terug aan de maatschappij. Wat die baten zijn, lees je in het vorige artikel in deze blog.

Bij het plannen van aanplant van stadsbomen is het belangrijk om met een aantal factoren rekening te houden, zoals:

• Is de ondergrond geschikt voor aanplant van bomen en wat is er nodig om die geschikt te maken?
  In parken en plantsoenen hebben bomen een leefomgeving die lijkt op hun natuurlijke habitat. Maar op pleinen en langs straten is de bodem vaak verdicht en verzegeld. Zonder speciale maatregelen lijden bomen hier aan vocht- en voedselgebrek. Dat noodzaakt tot extra verzorging, waar vooraf rekening mee gehouden moet worden.
• Is de plek niet in strijd met belangen van omwonenden en het verkeer? Denk bijvoorbeeld aan lichtontneming, nabijheid van erfafscheidingen, mogelijke wortelopdruk, ondergrondse infrastructuur, gevaarlijke verkeerssituaties en ruimte voor vrachtwagen (denk aan de vuilophaaldienst).
  Bij 'gevaarlijke verkeerssituaties' wil ik wel vermelden, dat bomen en struiken die zicht ontnemen het verkeer dwingen langzaam en voorzichtig te rijden. Dat is dan een gewenste situatie, want te vaak wordt er op goed overzichtelijke plekken te snel en onoplettend gereden, wat vaker tot ongelukken leidt. Beter een bijna-ongeluk dan een 'echt' ongeluk.
• Is het eindbeeld van de geplande boomsoort op die plek gewenst?
  Bedenk dat bomen met een dichte kroon de wind tegenhouden of omleiden. Dat kan juist op zo'n plek gewenst zijn. Maar fijn stof filtering kan ook een doel zijn en dan is een boom met lichte kroon gewenst. Liefst een wintergroene boom.
  Natuurlijk spelen hier ook esthetische overwegingen een rol.  
• Kunnen de bomen een bijdrage leveren aan watermanagement?
  Bomen zijn grootverbruikers als het om water gaat. Zodoende kunnen ze het afwateringssysteem bij hevige neerslag ontlasten. Bomen houden water langer vast en verdampen een groot deel. Het overige deel wordt vertraagd aan de omgeving gegeven. Inmiddels is na recente overstromingen in Engeland en Duitsland het besef doorgedrongen dat 15% meer bomen voor 21% minder wateroverlast kan zorgen.

Terwijl ik dit schrijf voltrekt zich buiten mijn kantoor een hittegolf. Dit is een situatie waar bomen juist voor verlichting moeten zorgen, doordat zij hun omgeving aanmerkelijk kunnen verkoelen. Een volwassen (vitale) boom staat dan gelijk aan tien airco's. Zo wordt hittestress tegengegaan of op z'n minste verlicht. Dit warme weer zullen we de komende decennia steeds vaker meemaken. En dat is voor bomen die niet aan voldoende water en voeding kunnen komen een stressvolle periode. Dat is jammer, want die bomen zouden juist verlichting moeten bieden.

Deze blog is een voortzetting van het boek Duurzaam groen en welzijn
Abonneer je op de nieuwsbrief: http://eepurl.com/bRSGNP
Deel dit bericht met je netwerk via onderstaande buttons.