Waarom is rijke biodiversiteit belangrijk?

Bij het woord biodiversiteit denken velen terecht aan de verzameling dieren en planten op onze planeet. Gemakshalve vergeten we dan vaak ook de mensen daarbij te voegen. Dat is een fundamentele denkfout, want de mens staat niet boven de natuur, maar is er een onderdeel van. Wat op het gebied van biodiversiteit gebeurt, treft ook de mensen, direct of indirect. Uiteindelijk is alles met alles verbonden als een toren van blokken. Haal je  er een paar uit of legt ze verkeerd, dan wordt de toren instabiel en zal uiteindelijk omvallen. Zie de mens als één zo'n blokje in de toren. Als de toren instort ligt ook de 'mensen-blokje' eruit. Of zoals bij de dominostenen, de 'mensen-steen' valt ook om.

Pict: Pixabay

De verscheidenheid van het leven op aarde is niet alleen mooi, maar ook noodzakelijk voor het natuurlijke evenwicht. Of het nu gaat om bacteriën en virussen of om olifanten en mensen, het hangt allemaal met elkaar samen. Elk organisme heeft een rol in het lokale ecosysteem en dat heeft weer een rol in het wereldwijde systeem. 
Om de menselijke cultuur in stand te kunnen houden moeten we dus zuinig zijn op de biodiversiteit.

Zo kunnen we muggen als hinderlijke steekbeesten ervaren, die we liefst meteen willen uitroeien. Maar die muggen zijn een voedselbron voor andere organismen, die een rol spelen in de voedselketen, die het mogelijk maakt dat de schappen in uw supermarkt gevuld zijn. Ja, die muggen zijn lastig en tegelijk onmisbaar in het ecosysteem.

De groene ecosystemen van de Amazone zorgen voor ongeveer 25% van onze mondiale zuurstofbehoefte. En door ontbossing neemt dat percentage snel af. In ongeveer 50% van onze zuurstof behoefte wordt voorzien door fytoplankton in de oceanen. En ook dat ecosysteem wordt bedreigd door invloed van de mens. Dat is een benauwend vooruitzicht.

Om de menselijke cultuur in stand te kunnen houden
moeten we zuinig zijn op de biodiversiteit.

Volgens de meest gangbare schattingen zouden er 10 miljoen soorten op aarde leven, waarvan inmiddels 2 miljoen beschreven zijn. Jaarlijks ontdekken wetenschappers nog ongeveer 20.000 nieuwe soorten. De meeste ontdekkingen betreft ongewervelde dieren (b.v. insecten) en planten. Daarnaast wordt ook de lijst van reptielen en vissen geregeld aangevuld.

Ecosysteemdiensten

Al die planten, dieren en micro-organismen leveren ecosysteemdiensten waarvan onze leefomgeving, tot en met het mondiale  ecosysteem afhankelijk zijn. Bladgroen bevattende organismen produceren zuurstof. Vliegende insecten bevruchten gewassen, waaronder ook veel voor mensen belangrijke voedingsgewassen. Schimmels maken de groei van planten mogelijk. Planten vormen de bron voor voedsel voor mensen, dieren en micro-organismen. Maar planten, vooral bomen, maken de planeet ook leefbaar doordat ze luchtvochtigheid en temperatuur regelen. 

Bomen verminderen het risico op aardverschuivingen en wateroverlast. Bomen, de mangrove bossen, beschermen kusten tegen tsunami's. Dode planten en dieren vormen voedsel voor dieren en micro-organismen, die op hun beurt vaak weer voedsel zijn voor planten (als bodemverrijking) en voor (roof)dieren. Bomen leveren bouwmateriaal voor gebouwen en gebruiksvoorwerpen. Bomen filteren ongewenste gassen uit de lucht. Bossen en parken zijn een belangrijk onderdeel van onze recreatie. Zo'n 30% van de vakantiegangers kiest voor een vakantie in een natuurlijke omgeving. 

Gezonde landbouwgrond bestaat bij gratie van bodemschimmels en (ongewervelde) dieren in de bodem, die zorgen voor luchtige bodemstructuur en de noodzakelijke bouwstoffen. 

Planten en incidenteel ook dieren leveren de grondstoffen voor medicijnen. Planten geven ons gemoedsrust en werken zo stress reducerend. Alleen door hun aanwezigheid helpen ze gezondheid te bevorderen.

Keerzijde

Er is ook een keerzijde aan deze ecosysteemdiensten. Die duikt op als we het natuurlijk evenwicht verstoren. Dan kan een ecosysteemdienst voor het ene organisme een bedreiging voor het andere vormen. Landbouwgrond wordt minder vruchtbaar door verkeerd gebruik van chemische middelen, waardoor het bodemleven verdwijnt. Gewassen leveren minder voedsel doordat er minder vliegende insecten zijn. Virussen springen van dieren over op mensen doordat mensen de wilde natuur verstoren en ongecontroleerd exploiteren, soms met een pandemie als gevolg. Dat kan de wereldeconomie ernstig schaden.

Economie

De natuur heeft ook economische waarde, mits we gezonde ecosystemen in stand weten te houden. Zo kunnen we vruchten plukken van vitale land- en tuinbouwgrond. Als de bodem gezond is heeft de boer minder chemische hulpmiddelen nodig en verdient netto meer aan zijn bedrijf. Natuur trekt toeristen, een van de grootste industrietakken op aarde. Gezonde oceanen leveren vissen en blijven dat tot in lengte van dagen doen, zodat een hele industrie kan voortbestaan en duurzaam 'seefood' kan leveren. Bomen in en om steden houden de lucht zuiver en koel, zodat er minder mensen ziek worden. Dat bevordert arbeidsproductiviteit en vermindert zorgkosten. Met voldoende bomen op de juiste plekken voorkom je rampen als aardverschuivingen en overstromingen, waardoor het geld aan voeding, groei en ontwikkeling besteed kan worden.

Dat alles werkt alleen als mensen zich weten te matigen en het natuurlijk evenwicht niet verstoren. Een duurzame samenleving vraagt om een evenwichtige biodiversiteit. Elke poging om voor snelle winst meer uit de natuur te halen dan deze op de lange termijn kan leveren verstoort dat evenwicht. Dan zal moeder aarde zelf ingrijpen en het evenwicht herstellen, en de natuur kent daarbij geen compassie of emotie. Voor moeder natuur speelt de mens een ondergeschikte rol.

Slecht nieuws: geen van de wereldwijde biodiversiteitsdoelstellingen in gehaald.

Deze blog is een voortzetting van het boek Duurzaam groen en welzijn
Blijf op de hoogte en abonneer je op updates door rechtsboven je e-mailadres in te vullen.
Deel dit bericht met je netwerk via onderstaande buttons.